Thực tại: bật, tắt, gập, đảo

Tôi đã tưởng cuốn sách này in xong vào cuối năm 2017, không ngờ nó lại trở thành cuốn sách đầu tiên của năm 2018. Thực tại đúng là thứ không thể ngờ, thực tại chính là điều khó hiểu nhất.

Viết mấy dòng để in vào bìa sau cuốn sách, tôi bỗng rơi vào một thực tại lơ lửng rất khó nắm bắt: "Dẫu ở độ tuổi nào, bao giờ người ta cũng quá trẻ khi sống ở Paris". Một số địa điểm trong đời, ta đến đó để rồi sẽ không bao giờ đi khỏi đó nữa. Thực tại của địa điểm chứa lấy thực tại-ta, các đường biên giới nhòa đi một cách khủng khiếp. Tôi nghĩ, đó cũng là một phần thực tại-Modiano, như nó được trình hiện trong các cuốn tiểu thuyết. Như vậy, đối với tôi, tôi đã hoàn thành một "trilogy", bao gồm Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối, Từ thăm thẳm lãng quên và Một gánh xiếc qua. Un cirque passe: thực tại của cuộc đời là gì? nó có thể là một quãng ngày chưa tròn một tuần mà hai nhân vật trong Một gánh xiếc qua trải qua (trôi qua thì đúng hơn); nó cũng có thể là một gánh xiếc. Hiếm hình ảnh nào huyền hoặc hơn hình ảnh xiếc, gánh xiếc, rạp xiếc. Tôi rất nhớ một câu chuyện của Ivo Andrić kể về một đứa bé đi xem xiếc và những gì xảy ra trong tâm trạng của nó. Rạp xiếc, tức là lại thêm một vòng tròn; một trilogy tiểu thuyết cũng là một vòng tròn nữa.

Và Một gánh xiếc qua vừa mới in xong, thì tôi quyết định luôn, ngay lập tức sẽ tiếp tục Un pedigree, một cuốn sách khác của Patrick Modiano: đi ra khỏi một vòng tròn-thực tại-trilogy, tôi chuyển sang một cái tương đối khác. Tôi muốn nói là khác về mức độ. Un pedigree là cuốn sách đặc biệt mỏng, một dạng "hồi ký", nhưng tôi nghĩ sẽ đúng hơn nếu coi Un pedigree là thực tại nền trong thế giới Modiano. Một thực tại nền giống như nền của các dữ kiện, từ đó phát ra những làn sóng vô hình chi phối các dữ kiện khác, những thực tại khác; nói ngắn gọn, Un pedigree là "lỗ đen", là "hộp đen" trong vũ trụ Modiano. Đó là vũ trụ của thực tại mà chuyển động tóm gọn vào bốn điều (tôi sẽ gọi là bốn hình thức): bật, tắt, gập và đảo. Một thực tại bị gập lại: ta có thể thấy ví dụ ở kia, dưới hình thức của sự gập không gian lại. Nhan đề tiếng Việt cuốn sách Un pedigree sẽ là Nòi giống ấy.

Tôi không bao giờ quan tâm đến những cái bìa sách, tôi nghĩ, trong sự đọc, bìa sách chủ yếu thuộc về sự không biết đọc. Nhưng riêng lần này, tôi cố tình (có lẽ đây là lần duy nhất tôi tự trưng bày một cuốn sách của tôi, dường như chưa bao giờ tôi làm thế, tôi cũng không nhớ lắm, nhưng chắc đúng vậy) nhấn mạnh vào cái bìa.

Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối và Từ thăm thẳm lãng quên đều mang những cái bìa khiến lúc nhìn thấy tôi chỉ muốn nhổ hết tóc trên đầu (thậm chí nhổ hết cả râu - nếu mà có râu). Cả hai lần, tôi đều bị đặt vào sự đã rồi (nghe như tên một tác phẩm của Jean-Paul Sartre), không kịp xoay xở. Thế cho nên, với Một gánh xiếc qua, tôi giành sự chủ động ngay từ đầu: tôi muốn nó mang một cái bìa theo đúng ý của tôi, không được sai lệch.

Tôi muốn Một gánh xiếc qua cùng hai cuốn trước phải có màu sắc đúng của một trilogy. Và như mọi khi, tôi lại làm ngược từ sau lên trước. Tức là, tôi bắt đầu bằng Một gánh xiếc qua, để trở ngược lại hai cuốn trước.

Tức là, cần làm lại bìa cho hai cuốn trước. Muốn vậy, thì cần phải tái bản chúng. Cách đây mới một tháng, Từ thăm thẳm lãng quên đã có một đợt tái bản, thời điểm ấy vì Một gánh xiếc qua chưa in nên tôi cũng không xoay xở kịp.

Thế cho nên, tuy chẳng mấy khi nào đòi hỏi gì, nhưng lần này, tôi đề nghị một điều nho nhỏ: tôi biết độc giả của tôi ai cũng có Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối và Từ thăm thẳm lãng quên rồi, nhưng tôi lỗ mãng đề nghị mỗi người mua tiếp một quyển, mua cả hai quyển luôn càng tốt. Như vậy, hai cuốn đó có thể sớm được tái bản, và khi chúng tái bản thì tôi có thể thay bìa mới. Tất nhiên, khi có ấn bản mới thì lại nên mua tiếp: không có gì là xấu khi có ba bản cùng một cuốn sách; như thế thậm chí lại rất tốt đẹp. Tôi cũng muốn sửa vài chỗ trong hai cuốn trước, chủ yếu vài cách dùng từ, để thống nhất trong cả trilogy vài điểm.

Đã hiểu chưa? Đi mua sách luôn đi :p

Trilogy sẽ có một bộ bìa có identity chung. Hình ảnh bản đồ tàu điện ngầm trên bìa Một gánh xiếc qua, tôi được gợi ý từ một người bạn: khi tôi tỏ ý muốn làm sao để tạo ra một bộ bìa có tính chất chung, tôi đã nhận được câu trả lời là đối với Modiano thì cần phải có tàu điện ngầm, và ngay lập tức tôi thấy đúng thế, cho nên đã có cái bìa Một gánh xiếc qua như trong bức ảnh trên đây.




nhân tiện: đã tiếp tục cuộc trường chinh Balzac, Nữ công tước de Langeais, một trong những tiểu thuyết tráng lệ nhất mà Balzac từng viết



[tiện bút] Les Feuillantines
[tiện bút] Les (Des) Inconnues
Xiếc
[Tiện bút] Đồ vật
Muốn thất bại
Céline: S, W, Y
Modiano: Catherine Certitude
Sách của bọn con trai
[tiện bút] mười năm
Trần Bạch Lan và tôi
[tiện bút] tôi ở rất xa
Từ thăm thẳm lãng quên
Đến London
Tương lai và sách
Sống, là làm sao...
Patrick Modiano (10/12/2014)
Patrick Modiano (22/9/2013)
Cà phê