Nữ công tước de Langeais

Nhát thứ 16 trong cuộc trường chinh Balzac :p

Nữ công tước de Langeais (La Duchesse de Langeais) là phần thứ hai của bộ Truyện Mười Ba Quái Kiệt, mà phần thứ nhất là Ferragus. Động đến "Mười Ba" này (được Balzac dùng để mở đầu cho phần "xen" về cuộc sống ở Paris), tức là ta cũng đồng thời động đến phần giao nhau đậm nét nhất giữa văn chương Balzac và thế giới điện ảnh. Xem thêm ở đường link vừa xong về điều này.

Ursule Mirouët (tiếp)

Nhân tiện: cuốn tiểu thuyết Béatrix đã được tiếp tục; những miêu tả thành phố Guérande (thuộc vùng Bretagne) ở đoạn đầu Béatrix của Balzac vô cùng nổi tiếng, nhờ đó ta thấy rằng không chỉ khi miêu tả vùng Touraine quê hương (như trong Người phụ nữ tuổi ba mươi) Balzac mới tìm được nhiều cảm hứng; Một vụ việc ám muội cũng đã được thêm một ít: đây là "kỳ áp chót", ngay trước khi chúng ta đi hết chương thứ nhất.

Giờ, ta tiếp tục Ursule Mirouët, cuốn tiểu thuyết có tầm cỡ rất tương đương Một vụ việc ám muội, cấu trúc cũng rất tương tự (xem phần thứ nhất ở kia).

Béatrix

Béatrix được Balzac xếp ở vị trí số 19 trong Vở kịch con người (để dễ hình dung: Người phụ nữ tuổi ba mươi chiếm vị trí số 21). Đây là một trong mấy tác phẩm lớn nhất của cả Vở kịch con người, và đây chắc chắn là tác phẩm lớn nhất của phần thứ nhất, "Scènes de la vie privée" (phần về các cuộc đời riêng), tức là phần nhiều tác phẩm nhất của Vở kịch con người (27 tác phẩm). Béatrix là tác phẩm số XV trong cuộc phiêu lưu Balzac của riêng tôi. Cũng như Người phụ nữ tuổi ba mươi và Ursule Mirouët, đây là một trong những gì tôi yêu quý nhất của Balzac.

Này các ông Hội Nhà văn

Tôi mới được đưa cho một tờ Văn nghệ, số 2992 mới ra:

Văn chương không phải là

Tại sao, nhưng mà tại sao nhỉ? tại sao Roland Barthes nhất định thấy chỉ có duy nhất một câu hỏi có nghĩa: Văn chương là gì? Nếu như vậy, phê bình văn học chính là một công việc hoàn toàn nằm trong địa hạt của siêu hình học. Ít nhất, phê bình văn học phải chấp nhận không được phép dừng lại ở ngưỡng cửa của siêu hình học. Đó là bổn phận của nó, mà nếu lờ đi, không chỉ nó sẽ nói lung tung, mà thậm chí, nó còn không thể trở thành chính nó.

Les Trois Mousquetaires

Trước tiên, xem ở kia.

Nhân tiện: đã thêm Gái già: cuối cùng thì hiệp sĩ de Valois có vẻ rất bí hiểm kia định làm gì ở thành phố Alençon? và cũng đã thêm Một vụ việc ám muội: Balzac bắt đầu dồn nhịp cho câu chuyện của mình, tăng tốc nó lên, khởi đầu từ thời điểm nữ bá tước de Cinq-Cygne rời khỏi căn hầm bí mật quay trở về lâu đài; sự tăng tốc này đi theo các bậc thang tăng dần: gián điệp Corentin đối đầu trước hết với ông cha xứ tinh ranh, rồi ngay sau đó, điều được chờ đợi nhất đã xảy ra, Corentin phải giáp mặt với liệt nữ anh thư de Cinq-Cygne.

Balzac trong thế kỷ mười chín

Có một chuyện rất hài: cuốn tiểu thuyết Nông dân của Balzac tại Việt Nam rất nổi tiếng, một trong những minh chứng không thể có lợi hơn để khẳng định khuynh hướng "vì công-nông" của một nhà văn, có thể nói, rất tư sản, nhưng là tư sản tốt. Đó cũng là một cái gì đó còn có lợi hơn nữa để người ta thỏa sức nhấn mạnh vào "chủ nghĩa hiện thực" balzacien. Nói gì thì nói, Balzac cũng có vị trí trọng yếu trong cả một ideology, đó là "chủ nghĩa hiện thực", và do đó, chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa. Nhưng hài là ở chỗ, Balzac, rất giấy trắng mực đen, viết thư cho Madame Hanska, nói mình viết Les Paysans tức là Nông dân là để chống lại hai thứ: peuple và démocratie (peuple là "dân chúng", cũng có thể là "nhân dân", còn démocratie là "dân chủ").

Gái già

Đã hoàn chỉnh một cách không thể đầy đủ hơn (tức là đã dịch hết hoàn toàn từ đầu đến cuối) Vĩnh biệt (Adieu); đây là một tác phẩm thuộc phần của các "étude triết học"; nó là tác phẩm thứ hai có bản dịch đầy đủ sau Nàng tình nhân hờ, như vậy kể từ lúc bắt đầu "đợt hai Balzac", đã có thêm một cái gì đó đầy đủ. Vĩnh biệt là số XIII trong loạt Balzac của riêng tôi. Kể từ ở kia, tôi cũng đã bắt đầu trình bày, song song với các bản dịch, một sự phân tích riêng của tôi, có thể gọi chung là "Balzac trong thế kỷ 19".

[tiện bút] Nhìn những mùa thu không đi

Kẻ thù của "tốt" là gì? Sẽ nhầm lẫn rất lớn nếu nghĩ đó là "xấu". Không, kẻ thù của tốt, như một số người từng nói, không phải xấu, mà là "tốt hơn". Thế cho nên, người tốt nhìn thấy kẻ thù không phải ở người xấu, hoàn toàn không, thậm chí nếu không có người xấu thì lấy đâu ra người tốt bây giờ?: người tốt căm ghét nhất những người tốt hơn họ. Mọi cuộc đua tranh đều có nét lố bịch riêng của nó, và không có gì đáng ngạc nhiên khi sự đua tranh về tốt thuộc hàng lố bịch khủng khiếp.

Cách một

"Cuộc phiêu lưu Balzac" của tôi xuất phát từ một câu hỏi hết sức đơn giản: Balzac đã xử lý thời đại của mình như thế nào? Đây là một câu hỏi mà mỗi lúc tôi mỗi thấy thêm "có lý", bởi vì Vở kịch con người là một sự kiệt cùng đúng nghĩa (về "kiệt cùng", xem ở kia): trước Balzac, không có cái gì tương tự, sau Balzac thì sao? tôi nghĩ rằng sau Balzac cũng không có gì tương tự; ở riêng điểm này, một gợi ý lớn là so sánh Vở kịch con người với bộ Les Rougon-Macquart của Émile Zola, việc mà có lẽ rồi một ngày tôi cũng sẽ làm.

Malone chết

Độc giả của tôi chắc đến giờ không còn bất ngờ gì về chuyện đúng 100 post sau Không thể gọi tên (tức là L'Innommable), xem ở kia, thì mới lại có Beckett tiếp tục. Chuyện này thì chẳng lạ: từ Molloy đến Không thể gọi tên còn là hơn một trăm post :p Nhưng rốt cuộc, vậy là đã đủ "trilogy" của Beckett. Không sao đâu.

Ofterdingen (I, II)

Novalis: nếu không đọc Novalis, làm sao có thể hình dung được về "chủ nghĩa lãng mạn" đây? Chủ nghĩa lãng mạn là gì? Trước hết, là một chuyển động, ngay lập tức, giống như cắt một đường, tách rời khỏi những gì đang tồn tại.

Nhân tiện: đã tiếp tục Vĩnh biệt: địa ngục bên bờ sông Berezina có thể như thế nào? đội quân của Napoléon khi tan vỡ thì có thể ra sao? Philippe de Sucy cùng người tình còn chưa biết con sông thảm đạm dành sẵn cho họ điều bất ngờ gì.

Hölderlin-Novalis-Rilke

Trong mắt một người như Balzac, chủ nghĩa lãng mạn Đức, về cơ bản, đồng nghĩa với "trò ủy mị kiểu Đức", lẩn thẩn, oặt oẹo, đàn bà (sensibleries allemandes) (xem thêm ở kia); điều hài hước là khoảng nửa thế kỷ sau đó, Nietzsche, trong quãng thời gian ở Nice, đọc một loạt nhân vật Pháp, nhất là Sainte-Beuve, cũng sẽ thấy rất nhiều "tính chất đàn bà". Nhưng ở một khía cạnh khác, các nhân vật Đức lại rất hard-core:

XIII. Vĩnh biệt

Dịch Balzac, nhất là khi dịch nhiều tác phẩm của Balzac trong Vở kịch con người, nhanh chóng người ta nhận ra rằng, nếu không khéo, chẳng bao giờ xong nổi một cuốn nào. Balzac thì dài, laptop thì nhanh hết bin :p

Nhân tiện: mới thêm một đoạn dài Một vụ việc ám muội. Cuối cùng, Corentin và Peyrade, dẫn đầu một tập đoàn cảnh binh, đã ập vào lâu đài Cinq-Cygne ("Dưới hoa dậy lũ ác nhân/Ầm ầm khốc quỷ kinh thần mọc ra/Đầy sân gươm tuốt sáng lòa"). Nữ bá tước de Cinq-Cygne có bị tóm không?

Một vụ việc ám muội (tiếp nữa)

Một vụ việc ám muội (Une ténébreuse affaire) là một trong những câu chuyện hấp dẫn nhất, đặc biệt nhất và cũng đáng sợ nhất của Vở kịch con người. Viết Một vụ việc ám muội, Balzac thể hiện một trình độ cao cường, đáng mơ ước đối với bất kỳ nhà văn chuyên viết truyện trinh thám nào, bởi vì đó là một tiểu thuyết trinh thám thượng thặng. Nhưng đồng thời, Balzac cũng thể hiện một cái nhìn vô cùng sâu sắc và chuẩn xác vào cả một giai đoạn lịch sử Pháp, đoạn cuối kỳ Tổng tài, đầu kỳ Đế chế (nói tóm gọn, đầu thế kỷ 19). Cuốn tiểu thuyết "huy động" đến cả Napoléon, nhưng cũng đưa vào câu chuyện những nhân vật có thật lừng danh như hoàng thân de Talleyrand hay trùm cảnh sát Fouché.

Một người con gái của Eva

Trong Vở kịch con người, Một người con gái của Eva (Une fille d'Ève) nằm ngay sau Nàng tình nhân hờ, tức là ở vị trí thứ 14, thuộc phần "Scènes de la vie privée", phần của các "cuộc đời riêng" (xem ở kia về sự phân chia tổng quát các phần của cả bộ sách).

Nhân tiện: ở Ferragus, Jules Desmarets đã đi tới rất sát "sự mở nút" cuối cùng: chỉ cần qua được điểm chốt quan trọng là ngã giá với mụ Étienne Gruget, mẹ của cô gái Ida, Jules sẽ tiếp cận được nhân vật Ferragus bí hiểm, người gây ra bao nhiêu điều tàn khốc cho chàng sĩ quan de Maulincour, biết được thân phận của nhân vật ấy, nhất là bản chất mối quan hệ giữa Ferragus và vợ của anh, "bà Jules" kiều diễm.

Cong ăn cong thẳng ăn thẳng

Tiếp tục chủ đề "chơi bi" ở kia:

Rực rỡ và khốn cùng đời kỹ nữ

Kỳ tạm nghỉ trong địa hạt Balzac như thế là kéo quá dài rồi, đã đến lúc cần chỉnh đốn lại, và tiếp tục :p

Nhân tiện: đã thêm không ít Ferragus.