(tiếp tục "Ba Lan" và "Anh em")
Đốt thư, đã có một trường đoạn ai oán về nó; và đây cũng là để tiếp tục cái đó.
Maupassant để cho ý nguyện cuối cùng của họa sĩ (đấy là câu chuyện về họa sĩ: họa sĩ thì yêu như thế nào?) Olivier Bertin (Ô-li-vi-ê Béc-tanh) trong Giống như là chết là bảo người tình đốt thư của mình, ở trong lò: những tờ giấy cháy, nhưng vào một giây phút, như thể có máu chảy ra từ đó.
(tiếp tục "Ba Lan")
Một quyển sách, ngay cả nếu đấy là một quyển sách tình cờ, nhất là nếu đấy quả thật là một quyển sách tình cờ, có thể bỗng nói được rất nhiều điều, kể cả khi nó là một quyển sách rất mỏng. Những quyển sách rất mỏng nhiều lúc lại nói rất nhiều, gấp mấy lần độ dày (và thể tích) của nó. Thậm chí, sách đã mỏng lại còn rất ít chữ.
Còn gì như vậy (mỏng, ít chữ), hơn so với một tập thơ:
(cũng tiếp tục "S.-J.")
Biệt hiệu (một trong những) phổ biến hơn cả của Romain Gary là kỳ nhông: vấn đề là cần phải biết xem nhân vật ấy kỳ nhông đến mức nào. Làm rối tung các piste, bịa ra vô vàn thứ, etc., làm cho mọi chi tiết đều mang một hào quang của thiếu chắc chắn, tất nhiên, nhưng ngay cả ở câu hỏi: đấy là người nước nào? câu trả lời đã gần như không thể xác quyết.
về Cách mạng 1789, nhưng là theo một hướng khác
tức là, những nhân vật thuộc dạng khác
(và nữa)
(cũng tiếp tục Cavafy)
tiếp tục Seferis, James, Forster, Sterne và Magris
Như đã nói, trong địa hạt Constantin Cavafy, rất dễ va phải Marguerite Yourcenar. Rất may (hay không may?) vì Yourcenar dịch thơ của Cavafy ra thành văn xuôi hết cả. Cavafy là một nhà thơ thuộc dạng chín chậm, rất rất chậm. Sau này, người ta tìm ra và in những bài thơ Cavafy làm khi còn trẻ: cả một hãi hùng lớn, vì chúng cứ như thể là sản phẩm của một nhân vật hạng ba hạng tư nào.
"Tôi viết như người ta tự rạch mạch máu.
Tôi viết để thời điểm phải tự thú lùi lại.
Tôi viết để đẩy cho muộn đi lời tuyên phạt."
(Georges Séféris, Sáu đêm trên Acropole)
(tiếp tục "Ủng", "P&F", "Gide" và "Tant")
đây là "Lại gặp", còn "Gặp lại" thì
Tôi không đi họp lớp; một trong những hệ quả to lớn của điều này là những khi nào (vài lúc) tình cờ gặp một người bạn học cũ, đối với tôi đấy là cả một sự kiện. Sự kiện đó hay làm tôi trở nên đờ đẫn (đã cố đỡ lắm rồi nhưng vẫn chưa ăn thua), quá nhiều điều muốn nói khiến tôi gần như không nói được gì. Nhiều khi, thậm chí tôi còn chẳng dám nhìn.
Một từ có địa vị rất cao, nhất là sở hữu một lấp lánh không thể coi thường, trong xã hội và đời sống của chúng ta hiện nay - phượng hoàng của những từ ("phượng hoàng trong đám đi ở" - thuổng Nguyễn Văn Vĩnh), ấy là từ ủng hộ.
Nghe đã thấy hiện ngay ra trước mắt cả một cảnh tượng nao lòng về sự nương tựa lẫn nhau.
tiếp tục James, Gide và Gaspar
Laurence Sterne đã thực sự chinh phục được tôi, trong A Sentimental Journey khi (còn Tristram Shandy thì mọi sự sớm hơn nhiều: ngay lập tức, từ từ đầu tiên) bình luận về "tant pis" và "tant mieux". Đấy là vì, tôi cũng thế, tôi cũng thấy tant pis và tant mieux là như nhau.
trở lại (tức là: tiếp tục) với Henry James
Khi đã thực sự ý thức được về hiện diện của Henry James ở Việt Nam (chẳng hạn, và cũng), không khó hiểu sự ít của hiện diện đó: Henry James quá mức phức tạp (đấy là còn chưa kể, Henry James thì quá ironic). Trong sự phức tạp ấy, còn có thêm một điều nữa: James của vùng rìa dễ thấy hơn nhiều; vùng rìa tức là những gì ở đoạn đầu (Vẽ một phụ nữ, Một người Mỹ, etc.) và những gì ở cuối - lúc này James đã cạo râu và trở thành master - tức là Wings of the Dove, The Golden Bowl, etc. Còn lại, James của vùng trọng điểm, những gì James nhất, lại rất khó chạm vào. Phần này tương ứng với quãng mà Leon Edel gọi là "The Treacherous Years".
