Giới thiệu

Để bắt đầu với Roberto Bolaño có lẽ nên đọc lời giới thiệu của chính ông ấy. Dưới đây là bài viết đặt ở đầu tập Entre parenthèses (tức Between Parentheses), bản dịch tiếng Pháp của Robert Amutio, cũng là người dịch 2666 ra tiếng Pháp. Nhà xuất bản thì không có gì đáng kinh ngạc, vẫn là Christian Bourgois, đây cũng là nơi in sách của Enrique Vila-Matas tại Pháp (Vila-Matas là bạn của Bolaño và trong tập Entre parenthèses Bolaño cũng viết về Vila-Matas, ca ngợi nồng nhiệt).

Câu cuối bài này bây giờ đã rất nổi tiếng. Bài này viết năm 2001 nên không nhắc gì tới 2666.

-------------

Tôi sinh năm 1953, năm Stalin và Dylan Thomas qua đời. Năm 1973, tôi bị cánh quân sự nổi loạn tại đất nước tôi bắt giữ tám ngày và ở phòng tập thể dục nơi người ta nhốt các tù nhân chính trị tôi tìm được một tờ tạp chí của Anh đăng bài phóng sự ảnh về ngôi nhà của Dylan Thomas ở xứ Wales. Tôi lại cứ tưởng Dylan Thomas khi chết rất nghèo thế nhưng ngôi nhà tôi thấy quá đẹp, gần như là một ngôi nhà thần tiên ngay giữa khu rừng. Không có bài phóng sự nào về Stalin. Nhưng đêm ấy tôi đã mơ thấy Stalin và Dylan Thomas: hai người ngồi trong một quán bar tại Mexico bên một cái bàn nhỏ hình tròn, loại bàn dùng để chơi trò vật tay, nhưng họ không vật tay nhau, mà chỉ thi xem ai có tửu lượng khá hơn. Nhà thơ xứ Wales uống whisky còn nhà độc tài Liên Xô uống vodka. Thế nhưng, trong giấc mơ ấy, người duy nhất có vẻ bị quay cuồng đầu óc, mỗi lúc một thêm buồn nôn, lại là tôi. Đó là những gì liên quan tới ngày sinh của tôi. Về những gì liên quan tới các cuốn sách của tôi, tôi phải nói rằng mình đã xuất bản năm tập thơ, một tập truyện ngắn và bảy tiểu thuyết. Những bài thơ của tôi thì gần như không có ai biết, việc này rất có khả năng là một điều hay. Những cuốn sách văn xuôi của tôi có dăm ba độc giả trung thành, như thế rất có khả năng là chúng bị đánh giá quá thấp. Trong Những lời khuyên của một môn đệ của Morrison cho một người hâm mộ cuồng nhiệt Joyce (1984, viết cùng Antoni García Porta), tôi nói về bạo lực. Trong Đường trên băng (1993), tôi nói về cái đẹp, thứ rất ngắn ngủi và thường xuyên có kết cục thảm họa. Trong Văn chương phát xít ở châu Mỹ (1996), tôi nói về sự bần cùng và tính chất cao quý của thực hành văn chương. Trong Ngôi sao xa (1996), tôi tiến hành một dự định tiếp cận cái ác tuyệt đối, theo một cách thức rất khiêm tốn. Trong Amuleto (1998), tôi thử mang lại cho độc giả giọng nói hung hăng của một phụ nữ Uruguay có thiên hướng Hy Lạp. Trong Những thám tử man dã (1998), tôi nói về phiêu lưu, cái luôn luôn rất bất ngờ. Tôi không nhắc tới cuốn tiểu thuyết thứ ba của tôi, Ngài Pain, nó có chủ đề không thể giải mã nổi. Tuy đã sống ở châu Âu từ hai mươi năm nay nhưng quốc tịch duy nhất của tôi vẫn là quốc tịch Chilê, điều này nhất quyết không phải một trở ngại để tôi cảm thấy một cách sâu sắc mình là người Tây Ban Nha và Mỹ Latinh. Trong đời mình tôi đã sống ở ba đất nước: Chilê, Mexico và Tây Ban Nha. Tôi đã làm gần như mọi thứ nghề trên đời, chỉ trừ hai hay ba thứ mà một con người mang trong mình chút ít phẩm giá luôn luôn từ chối chấp nhận. Vợ tôi tên là Carolina López và con trai tôi là Lautaro Bolaño [sau khi bài này được viết xong vào tháng Ba năm 2001, còn có thêm đứa con thứ hai của Carolina và Roberto được sinh ra, Alexandra]. Vợ con tôi đều là người Catalan. Cũng ở Catalan, tôi học được thứ nghệ thuật khó nhọc của sự khoan dung. Khi đọc tôi hạnh phúc hơn rất nhiều khi viết.

Bản đồ

Trong La Carte et le territoire của Michel Houellebecq, Jed Martin, họa sĩ đương đại, đi mua khoảng một trăm năm mươi bản đồ Michelin (để hình dung đại khái bản đồ Michelin nghĩa là thế nào thì có thể xem ở đây) rồi chụp ảnh, triển lãm cá nhân mang tên "Bản đồ thú vị hơn vùng đất", đặt ảnh chụp bản đồ Michelin bên cạnh ảnh chụp địa hình địa vật từ vệ tinh.

Trong Distant Star, Roberto Bolaño cũng có một đoạn về bản đồ:

"Chúng tôi, Bibiano và tôi, thường xuyên đến nhà ông, một ngôi nhà nhỏ gần nhà ga mà Stein, dạy tại Đại học Concepción, thuê ở từ khi còn là sinh viên. Bản đồ khắp mọi nơi, có vẻ như là nhiều bản đồ hơn sách. Đó là điều đầu tiên Bibiano và tôi để ý thấy; chúng tôi ngạc nhiên vì có quá ít sách (ngược hẳn lại, nhà Diego Soto giống như một thư viện). Bản đồ Chilê, Argentina và Peru, bản đồ vùng núi Andes, một bản đồ đường bộ Trung Mỹ mà tôi chưa từng bao giờ thấy ở nơi nào khác, do một nhà thờ Tin lành Bắc Mỹ ấn hành, những tấm bản đồ Mexico, những tấm bản đồ vẽ lại cuộc chinh phục Mexico và bước tiến của Cách mạng Mexico, những tấm bản đồ Pháp, Tây Ban Nha, Đức và Ý, một tấm bản đồ hệ thống đường sắt Anh và một tấm bản đồ vẽ các hành trình bằng tàu hỏa trong văn chương Anh, những tấm bản đồ Hy Lạp và Ai Cập, Israel và Trung Đông, Jerusalem thời cổ và thời hiện đại, Ấn Độ và Pakistan, Miến Điện và Campuchia, một tấm bản đồ sông núi Trung Quốc và một tấm bản đồ các đền thờ Thần đạo ở Nhật Bản, một tấm bản đồ sa mạc Úc và một tấm bản đồ Micronesia, một tấm bản đồ Đảo Phục Sinh và một tấm bản đồ thành phố Puerto Montt ở miền Nam Chilê.

Juan Stein sở hữu vô cùng nhiều bản đồ, điều này thường xảy đến với những người có ham muốn du hành mãnh liệt nhưng không được thỏa mãn.

[...]

Bức ảnh còn lại là một chân dung - một chân dung chính thức - chụp một vị tướng Hồng quân tên là Ivan Chernyakhovsky. Theo Stein, đây là vị tướng vĩ đại nhất của Thế chiến thứ hai. Bibiano, vốn có hiểu biết về mấy chuyện này, nêu tên Zhukov, Koniev, Rokossovsky, Vaturin và Malinovsky, nhưng Stein rất kiên định: Zhukov xuất chúng và lạnh lùng, Koniev là một người cứng rắn, Rokossovsky có tài và sự trợ giúp của Zhukov, Vaturin là vị tướng giỏi nhưng không hơn gì các tướng Đức mà ông ta chiến đấu chống lại, Malinovsky thì các anh cũng có thể nói tương tự như vậy, chả ai được một mẩu của Chernyakhovsky (để ngang bằng được với ông các anh phải trộn cả Zhukov, Vasilevsky và ba chỉ huy xe tăng giỏi nhất vào với nhau). Chernyakhovsky có tài năng bẩm sinh (nếu có tồn tại một thứ như thế trong nghệ thuật chiến tranh), ông được người của mình yêu quý (trong chừng mực quân hàm và hàng ngũ có thể yêu một vị tướng) và ông trẻ, vị tướng trẻ nhất cầm một tập đoàn quân (bên Liên Xô thì gọi là phương diện quân), và là một trong rất ít sĩ quan cao cấp bỏ mạng ở mặt trận, vào năm 1945, khi cuộc chiến tranh đã gần như được định đoạt, ở tuổi ba mươi chín."

Bản dịch tiếng Anh của Chris Andrews, New Direction, 2004.

Bolaño gần như cả đời viết đi viết lại những câu chuyện về các nhà thơ Mỹ Latinh, trong Distant Star này là Carlos Wieder, người viết những câu thơ lên bầu trời bằng một cái máy bay cũ rích.