Cũng được

(tiếp tục Robert Musil)

Đã nói đến sự thể, mỗi thời lại có không chỉ các thứ mốt quần áo hay mốt về lối sống, cách suy nghĩ (Việt Nam bây giờ đang là một thứ New Age, nhưng mà lại là old New Age) - "mốt thì xấu" (Barthes) - mà còn có những thứ mốt về expression (nói năng, nhất là sự đưa đẩy nói), còn cần phải nhìn vào một yếu tố khác:

(một người) Maurice Pinguet

lâu rồi (thậm chí, lâu lắm rồi) không có một ai

(lần gần đây nhất)

Maurice Pinguet: cũng đã có lúc nói thoáng qua

Barthes, to

Internet

(tiếp tục:

+ "Hoffmann & Cervantes"

+ "Stefan & Hugo"

+ "Simmel & Scheler")

"enchaînement [enchantement] volage des souvenirs"

(Sainte-Beuve)

On n'en finit pas

 

ảnh

(ảnh chứ không phải là chụp ảnh - cũng xem ởkia)

"Mieux vaut être ennemi du peuple qu'ennemi de la réalité."

(3P - nhưng không phải pizza mà là Pier Paolo Pasolini)

(rather rather)

sáng

về khó

đã nhiều lần nói đến dễ (nhất là ởkia, và cũng xem ởkia), giờ ta đến với khó

George Steiner qua đời (cách đây gần tròn một năm) cũng đồng nghĩa với việc một trong hai nhân vật lớn cuối cùng trong số những người sinh năm 1929 đã ra đi: thế kỷ 20 của họ kết thúc cùng những cá nhân lớn lao nhất của nó.

bẫy

Cuối cùng thì tôi cũng đã nhìn rõ được (tức là, gọi được tên) cái bẫy mà thời chúng ta rơi vào (đừng nghĩ là có ngoại lệ): bẫy trên trung bình. (về trung bình, xem ởkia)

(và là bẫy không số; vì có những bẫy có số, chẳng hạn xem ởkia)

(đã tiếp tục "Thư viện To", "Trong lúc đọc Lukács (6)" và "thời chúng ta (7) thái độ")

Vita Nova

Barthes, 2020

Cách đây 40 năm, Roland Barthes bị tai nạn (xe ô tô đâm trong lúc đang đi bộ), sau đó một tháng (cuối tháng Ba - năm 1980, tất nhiên) thì qua đời. Thời điểm ấy, Barthes đang chuẩn bị một leçon (mấy năm cuối đời, Barthes dạy ở Collège de France) về Marcel Proust. Giờ, người ta nghĩ đến chuyện in thành sách những gì Barthes viết về văn chương Proust (trái ngược với người ta có thể nghĩ: không hề nhiều, thậm chí rất ít - dẫu Proust đúng là nhà văn thân thiết nhất với Barthes), nhất là những gì Barthes chuẩn bị ngay trước khi chết.

Cao Hải Hà

Cao Hải Hà (Hà Cao, Hà Kao, hay trước kia, "Cánh Cung Xanh") qua đời thì cũng tức là đã không còn một trong những người rất hiếm hoi không hề nhầm lẫn về thời đại này, cũng như xã hội này.

Cao Hải Hà (từng) là một nhà báo? Không, đó là một nhà thơ - tất nhiên thường người ta sẽ thấy rằng đó là một người kinh doanh đồ trang sức nhì nhằng, thậm chí là một người không có công ăn việc làm. Nhà thơ Cao Hải Hà mới chính xác là nhân vật hiếm hoi (hay chính là duy nhất?) đã không bị chiêu hồi, trong một tổng thể dày đặc nhà thơ và thơ ca Việt Nam mấy chục năm vừa ròi.

Francastel

tiếp tục "chủ đề của năm": nghệ thuật

đồng thời, cũng tiếp tục vệt của "những người 1970" (về những người 1970, nếu không nhớ là thế nào, xem một ví dụ ởkia)

Ở một thời điểm, Roland Barthes từng cảm thán, trong phê bình văn học, chúng ta chưa có được [Pierre] Francastel, như trong phê bình hội họa.

projet Maupassant

nhân tiện tròn thêm một triệu view (lần thứ n): khởi động một vụ mới

vì có vẻ như khi dùng từ "project" thì mọi chuyện không được suôn sẻ cho lắm (ví dụ, xem ởkia), cho nên lần này tôi chuyển sang dùng "projet" - à mà cũng không hẳn, vì như ởkia thì cũng đâu quá tệ; chẳng biết đâu mà lần

Trong lúc đọc Lukács (5) Lukács và Bakhtin

tiếp tục câu chuyện "đọc lý thuyết"

nhân tiện: đã kể được xong câu chuyện liên quan đến cùng một lúc vụ mua được một đống sách Alain Badiou ở Hà Nội lại vừa liên quan đến một phụ nữ tuyệt vời (xem ởkia) cũng như đã tiếp tục bài "Milosz và Milosz"

Đặt Lukács cạnh Bakhtin tức là đặt hai sự duy nhất cạnh nhau: gần như điều này đồng nghĩa với phi lai. (không những thế, lại còn rất phi lý: đã duy nhất lại còn hai)

Jean Starobinski và Jean-Pierre Richard

Chỉ trong vòng nửa đầu tháng Ba vừa rồi, hai nhân vật còn lại của École de Genève đã qua đời, Starobinski (sinh năm 1920, mất ngày 4 tháng Ba) và Richard (sinh năm 1922, mất ngày 15 tháng Ba).

Các thiết chế (1) trường viết văn Nguyễn Du

Không thể có một miêu tả tìm cách sát thực nếu không gộp vào đó các thiết chế. Xã hội con người có các thiết chế là điều cố hữu, bởi vì đó là những phóng chiếu của ý thức. Ba thiết chế (phóng chiếu) lớn nhất là bệnh viện (đi kèm với đó là nghĩa địa, và càng ngày càng lớn thêm vai trò của nhà dưỡng lão), trường học (đi kèm với đó là chuyện dạy dỗ) và tòa án (đi kèm với đó là nhà tù). Yếu tính của các thiết chế ấy là: sự giả dối. Roland Barthes nói: bảo rằng xã hội con người đạo đức giả thì quá tầm thường (bởi vì quá đúng, lúc nào cũng đúng).

Bình luận

Đặc tính lớn của xã hội nouveau riche, và cũng chính là nghịch lý của nó, có lẽ chính là: xét cho cùng, không "nouveau", và nhất là, không "riche".

Thibaudet-Gourmont-Du Bos: những chuỗi

Nhân dịp đã xong hoàn toàn Sinh lý học phê bình (thật ra xong lâu lắm rồi, nhưng cứ để đó rồi quên mất), quay trở lại với Albert Thibaudet trong một tương quan (một nhìn nhận) khác.

Sinh lý học phê bình

Đã có "quan hệ" phê bình, giờ lại đến "sinh lý học" (về) phê bình, khéo mà sắp có đến giao này giao nọ, xuân giao chẳng hạn.

Đã (rất) nhiều lần nhắc đến Albert Thibaudet, nhưng đây mới là lần đầu tiên tôi dịch Thibaudet, mặc dù Thibaudet chính là chủ đề cuốn sách đầu tiên mà tôi tham gia để làm ra. Sainte-Beuve, Thibaudet và Roland Barthes làm nên trục chính của phê bình văn học, trên diện rộng nhất.