Nơi cái chết mới chỉ là sự bắt đầu

Các ngăn sách trinh thám trĩu nặng ở mọi hiệu sách trên thế giới, vô số sách được du khách mang theo khắp nơi rồi bỏ lại, giúp cho hoạt động “book exchange” luôn nhộn nhịp… sách trinh thám lúc nào cũng có vị trí đặc biệt của mình. Để làm nên điều ấy, luôn cần các tác giả cự phách. Stieg Larsson là tác giả lớn gần đây nhất của thế giới văn học trinh thám.

Ngay sau khi qua đời vào năm 2004, Larsson trở nên nổi tiếng toàn thế giới với bộ ba tiểu thuyết mang tên chung Millennium (tên tạp chí nơi nhân vật chính Mickael Blomqvist làm việc). Dày đến 3000 trang, bộ sách làm cả thế giới phát hiện một tác giả trước đây cũng đã nổi tiếng nhưng là ở một khía cạnh khác: tại Thụy Điển, Larsson là một người tranh đấu không mệt mỏi chống lại chủ nghĩa phát xít.

Câu chuyện về sự ra đời bộ sách cũng góp phần làm tăng danh tiếng của nó. Larsson bất ngờ qua đời vì bệnh tim khi mới 50 tuổi, ngay sau khi chuyển cho nhà xuất bản lớn nhất của Thụy Điển (Norstedts) bản thảo đầy đủ ba tập của bộ Millennium. Ông còn dự định viết tới mười tập cho loạt sách này nhưng có vẻ như là bản thảo dang dở của tập bốn cũng sẽ không được những người thừa kế cho in. Như vậy Larsson là nhà văn thành danh sau khi mất, rất giống với một trường hợp khác gần đây: nhà văn người Chilê Roberto Bolaño và bộ tiểu thuyết (cũng khổng lồ không kém) mang tên 2666.

Nối tiếp những nhà văn danh tiếng của trinh thám thế giới như Graham Greene, John Le Carré, Michael Connelly, Harlan Coben… Stieg Larsson làm say mê độc giả trên toàn thế giới và cho thấy sức mạnh phổ biến của thể loại đặc biệt này. Với Larsson, Thụy Điển cũng có thêm một nhà văn trinh thám nổi tiếng nữa, sau Henning Mankell vĩ đại. Ngay sau khi bộ tiểu thuyết được xuất bản bằng tiếng Thụy Điển, NXB Actes Sud của Pháp đã mua bản quyền và nhanh chóng dịch ra tiếng Pháp. Actes Sud nhân dịp này cũng lập riêng một tủ sách mang tên “Actes Noirs”, và thành công vang dội.

Độc giả tiếng Anh phải chờ lâu hơn một chút. Các câu chuyện xoay quanh Mickael Blomqvist và cô gái Lisbeth Salander mới được ấn hành hai tập đầu: The Girl with the Dragon Tattoo (Cô gái xăm hình con rồng; nhan đề gốc có nghĩa “Những người đàn ông ghét đàn bà”) và The Girl Who Played with Fire (Cô gái đùa với lửa; nhan đề gốc có nghĩa “Cô gái mơ tưởng đến can xăng và que diêm). Dịch giả Reg Keeland cũng đã giải thích lý do việc đổi tên này trên blog riêng của mình. Tập cuối sẽ được ra mắt vào tháng Mười này tại Anh và giữa năm 2010 tại Mỹ.

Hai tập Millennium quả thực thuộc vào hạng nhất của tiểu thuyết trinh thám, với cái năng lực tiên quyết: không cho phép độc giả bỏ sách xuống trong quá trình đọc. Mickael Blomqvist, nhân vật nhà báo với nhiều điều rút từ chính Stieg Larsson vừa thua cuộc trong một vụ kiện; cùng lúc đó nhà tài phiệt Vanger từng mất một đứa con cách nay hơn bốn chục năm vẫn tiếp tục nhận được bó hoa khô thường niên bí ẩn từ một kẻ nào đó cũng bí ẩn không kém. Vanger vẫn muốn biết con gái mình liệu có bị giết hay không, và Blomqvist bắt đầu cuộc điều tra. Đồng sự của anh là Lisbeth Salander, nhân vật được cho là độc đáo bậc nhất trong lịch sử trinh thám, cũng chính là “cô gái xăm hình con rồng”. Cuốn truyện sẽ là cuộc đi sâu vào lịch sử một gia đình giàu có với nhiều bí ẩn hơn người ta có thể tưởng lúc đầu.

Cũng giống như nhà văn đồng hương Henning Mankell, Stieg Larsson không lơ là với các vấn đề của xã hội Thụy Điển. Trong tập hai, The Girl Who Played with Fire, cả tòa soạn tờ Millennium lao vào một cuộc điều tra về đường dây buôn bán tình dục dính dáng tới rất nhiều nhân vật quan trọng. Rồi đột ngột các nhân viên của tờ báo bị giết đầy bí ẩn, và nghi phạm lại chính là Lisbeth Salander (giờ đây đã không còn hình xăm rồng trên vai nữa). Đến lúc này Salander đã thực sự trở thành nhân vật chính, một trong những nhân vật phức tạp và hấp dẫn nhất từng xuất hiện trên các trang sách trinh thám. Là một người có rất nhiều kỹ năng đặc biệt, một hacker rất tài năng, một nhà điều tra siêu hạng, nhưng Salander cũng có một quá khứ rất nhiều bí ẩn mà cô không muốn một ai trên đời biết được. Blomqvist là người duy nhất tin Salander không phải thủ phạm những vụ giết người đang huy động toàn bộ cảnh sát Thụy Điển vào cuộc, nhưng tìm cách chứng minh điều ấy cũng tốn của anh rất nhiều công sức, trải qua vô số nguy hiểm, và đến cả nghìn trang sách.

“Cái chết chỉ là sự bắt đầu”, câu nói trong một bộ phim hành động dường như rất đúng ở trường hợp tiểu thuyết trinh thám. Cuộc sống của các nhân vật trinh thám chỉ bắt đầu sau (khi có) cái chết; sự kết hợp của hai mặt đối cực lớn nhất, sống và chết, có lẽ chính là điều đảm bảo lớn nhất cho sự quyến rũ của thể loại trinh thám, bởi xét cho cùng chúng là các mối bận tâm lớn nhất của con người.

----------------

+ Lần này làm chung với hai đồng chí, Trần Thanh Hà và Yên Ba. Gọi là đồng chí vì cả hai bác ấy đều có quân hàm rất oách :)

+ Bài lên đến mặt trận thì bị cắt gọt khá nhiều. Cảm tạ bác đã cho em hai quyển sách ấy, bao giờ có quyển thứ ba bác nhớ cho nữa nhá :)

+ Đã có nơi ở Việt Nam mua bản quyền bộ này, tiếc thế :(

+ Blog của bác dịch giả tiếng Anh ở đây. Nói trước là không có gì nhiều đâu để các bác đỡ bị thất vọng. Bác này cũng là người dịch một số tiểu thuyết của Mankell hehe. Nhân tiện khoe cái này hì hì.

+ Lâu lắm mới được đọc một quyển trinh thám đã đời thế: Trong những cánh rừng vĩnh cửu, Fred Vargas, Lê Quang Toản dịch. Có thể so được với The Fifth Woman của Henning Mankell. TFW (không phải WTF) là quyển đầu tiên của Mankell mà tôi đọc, ám ảnh đến tận bây giờ.