3 và 4

tiếp tục "pura", "111" và "James"; từng có một lần khác, 34

Khi Bốn tình yêu của C. S. Lewis xuất hiện, đấy là một bất ngờ: tức là xuất hiện mà không hề được trông đợi; nhất là khi.

Cuốn sách tuyệt vời ấy được dịch một cách tuyệt vời bởi một nhân vật rất mới: bản dịch thuộc vào số những gì (nhìn chung rất hiếm) khi bỗng nhiên được gửi đến - rất bất ngờ, bất thình lình thì đúng hơn - thì chỉ cần làm mỗi một việc là in nó luôn. Nếu không vì một số chuyện thì đã có cuốn sách ngay từ đầu năm nay.

Thêm nữa, với cuốn sách, đã có thể chuyển sang 4. Đấy là vì, không lâu về trước, đã có 3:

Three Lives chính là cuốn sách đầu tiên của Gertrude Stein mà tôi đọc, cách đây 22 năm. Ba truyện đời, tất nhiên, rất nhiều âm hưởng Flaubert.

Một 3 khác, từ trước:

"Daisy Miller": đó là năm 1878. Lần đầu tiên, Henry James - đã bắt đầu thực sự sống hẳn ở Anh - cộng tác với một tờ tạp chí Anh: The Cornhill Magazine, tờ tạp chí của Thackeray (ở thời điểm đó, nhân vật chủ chốt là Leslie Stephen); các việc practical trở nên không hề đơn giản đối với James: các tạp chí, các nhà xuất bản cả ở Mỹ lẫn ở Anh. Thành công của "Daisy Miller" là một cú bất ngờ khủng khiếp. Đấy là một thành công vô cùng lớn, lại càng không thể tưởng tượng nổi đối với một người chẳng mấy hy vọng tìm được sự nổi tiếng đại trà như James. "Daisy Miller" không chỉ thành công, câu chuyện (và nhất là nhân vật nữ chính, cô gái Mỹ bốc đồng nhưng cực kỳ quyến rũ - dẫu chẳng ai nói được là quyến rũ vì đâu) còn popular: thậm chí James đã tạo được hình tượng mẫu cho phụ nữ Mỹ trẻ tuổi: Daisy Miller là nước Mỹ. Không ai nhầm lẫn về điều này, bất kỳ ai cũng thấy, quả thật Daisy (thật ra tên đúng là Annie) chính là nước Mỹ; đồng thời, chẳng mấy ai nhớ đến Winterbourne.

Vậy là, như thể James được khích lệ trong ý định sống hẳn ở Anh: vừa bắt đầu như vậy thì đã có thành công lớn. Henry James chỉ vừa rời Mỹ sang Anh (để định cư) thì gặp thành công lớn lao; như vậy thì đúng là phải sống ở Anh. Nhưng đây sẽ là thành công gần như duy nhất trong đời James: các dấu hiệu rất hay đánh lừa.

Một thời gian ngắn trước đó, từ Mỹ sang Pháp (James đã bắt đầu muốn bỏ Mỹ sang châu Âu sống), vừa đặt chân đến Paris thì James phát hiện được trên tạp chí Revue des Deux Mondes (mà James thấy rất uy tín, au grand dam de những người thuộc cercle Flaubert, nhất là Zola) đăng bản dịch một truyện ngắn của mình. Tuy truyện được dịch không hề xin phép và James cũng không được đồng nào (không thực sự thành công lắm nhưng không ít lần các cuốn sách của James bị in lậu) nhưng vậy thì cũng quá tốt, với một nhà văn Mỹ ở tuổi 32, 33. Lại thêm một dấu hiệu; khỏi phải nói, một lần nữa đó là dấu hiệu không ít tính cách lừa dối.

"Di sản Aspern": đây là câu chuyện ở tuổi 44 của James. Một câu chuyện đặc biệt rực rỡ, với một số chuyển dịch: lẽ ra phải là Florence thay vì Venice.

Hiếm khi nào Henry James sung sướng như thời điểm viết câu chuyện ấy: vừa đi ra khỏi quãng những năm gồm nhiều chuyện rất nặng nề, nhất là đã để lại được sau lưng hai cuốn tiểu thuyết rất không thành công, The Bostonians và Princess Casamassima.

Mrs Prest trong truyện có nguyên mẫu: De Kay, nhưng nhất là toàn bộ câu chuyện liên quan rất nhiều tới (những gì mà James nghe được về) Byron, và cả Shelley - người đọc sẽ không đương nhiên nhận ra điều này, vì Jeffrey Aspern, nhân vật nhà văn trong truyện, là người Mỹ chứ không phải người châu Âu. Nhất là James biết về sự tồn tại của một phụ nữ, đã rất già, từng có quan hệ với Lord Byron.

Dưỡng đường đồng hồ cát: