Poe

có vẻ như là cũng đã có thể bắt đầu được rồi

(về Mallarmé và quyển sách xem thêm ởkia)


Edgar Poe có một địa vị đặc biệt trong văn chương Pháp, và như vậy là vì mối quan tâm tiếp sức trải qua suốt rất nhiều năm của nhiều người, nhất là ba nhân vật lần lượt: Baudelaire-Mallarmé-Valéry. Tất nhiên, trong câu chuyện văn chương Pháp, có không ít nhà văn lớn dịch tác phẩm nước ngoài: Nerval dịch Goethe, Julien Gracq dịch Kleist hay Gide dịch Tagore, vân vân và vân vân (danh sách rất dài - nhưng nhà văn Pháp, dẫu chắc hẳn dịch nhiều hơn nhà văn Mỹ hay Anh, còn xa mới có thể so được, ở phương diện này, với nhà văn nhiều nước khác, chẳng hạn Hungary hay Ba Lan: đây là cả một câu chuyện). Nhưng trở thành đối tượng cho cả một dòng giống (vì đó là cả một dòng giống, un pedigree) như thế kia, thì chỉ có thể nói là unique.

Baudelaire dịch Poe: tôi có cũng một volume của La Pléiade chỉ in riêng các bản dịch (truyện) Poe của Baudelaire, tức là cũng giống volume Mallarmé trên đây. Nhưng lại không lục được nó đâu: nhiều thứ không tìm ra vì ít khi sờ vào, nhưng ngược lại một số thứ biến đi đâu mất (đúng lúc cần, tất nhiên) lại chính là vì hay sờ vào chúng qua: tập Baudelaire-Poe là một trường hợp như vậy. Chắc hẳn mới cách đây chưa lâu vì lại lôi nó ra đọc nên tôi đã tiện tay nhét vào góc nào mất rồi. Baudelaire dịch Poe lại là cả một câu chuyện nữa.

Còn Paul Valéry dịch Poe thì xem ởkia, một ví dụ nho nhỏ.

Edgar Poe là cả một folklore rộng lớn; chắc phải nói như sau: Poe bằng cả E. T. A. Hoffmann cộng với, nhưng cộng thêm ai vào đây bây giờ nhỉ? (chưa nghĩ ra)


Poe là cả một folkolore, và là như vậy tại mọi nơi, kể cả Việt Nam. Vì Edgar Poe trong tiếng VIệt là cả một câu chuyện (nữa), ở đây sẽ chỉ có duy nhất một món:

Câu chuyện về bức thư của Poe đồng thời cũng là trung tâm của mối tương quan Jacques Lacan-Edgar Poe. Như vậy, câu chuyện mà ta có thể đặt tên là Edgar Poe français (chứ không chỉ là Edgar Poe en France) sau bộ ba Baudelaire-Mallarmé-Valéry còn có thêm thời điểm trọng yếu: bình luận của Lacan.




(còn nữa)

(tiếp tục "Trong hiệu sách (8) cũ")