Vòng lại

Chính trong lúc Roth (thậm chí rất Roth), nhưng là những Roth khác, thì việc quay lại - vòng lại - Philip Roth trở nên rất cám dỗ.

Đó là - nhìn chung - thời điểm Philip Roth cuối cùng của tôi. Giờ đây tôi mới nhận ra (ít nhất là) hai điều; thứ nhất, chính đấy là lúc Philip Roth ngừng viết (lúc đó, tôi không hoàn toàn ý thức được điều này): Philip Roth đã quyết định thôi không viết nữa, tổng cộng quãng thời gian ngừng, thôi, bỏ ấy kéo dài sáu, bảy năm. Philip Roth không phải là một trong những nhà văn chết mà vẫn đang viết (với cây bút ở trên tay, etc.: một hình ảnh tất nhiên hết sức tầm thường).

Bỏ đi khỏi: biểu tượng của cái đó là Rimbaud; dĩ nhiên không thể so sánh Roth đã rất già với một Rimbaud trẻ măng được, nhưng dẫu thế nào thì làm vậy cũng là một việc rất khó. Nhìn chung, viết là một việc khó nhưng thôi viết có lẽ còn khó hơn nhiều. Một khi mà đã bắt đầu, và kể cả khi việc đó chẳng mang lại sung sướng nào: thậm chí, chính vì vậy. Vô cùng hiếm người làm như thế.

Và thứ hai,

Malamud và Mahfouz

(tức là, như kẹo, M&M)

Chỉ tiểu thuyết mới nói được những điều mà không gì khác nói nổi. Ai nói câu này ấy nhỉ, nếu tôi không nhầm (chắc có thể nhầm), đó chính là Milan Kundera.

Chào Paul Auster

The Invention of Solitude

Tác phẩm đầu tay của Paul Auster, không hẳn tiểu thuyết, cũng không hẳn tiểu luận, chứa đựng rất nhiều chủ đề mà những cuốn sách sau này của ông sẽ khai thác.

Tôi không nghĩ ở đây là chuyện "khởi sinh" ra sự cô độc, "khởi sinh" hay "khởi nguyên" là để chỉ một sự kiện tự thân, sinh ra một cái gì đó. Mà đây là chuyện thuộc địa hạt "invention" của "sáng chế", "phát minh", "phát hiện", sử dụng các chất liệu có sẵn để tạo ra một cái gì đó. Với tôi, The Invention of Solitude là "chế ra nỗi cô đơn". Auster rất hay nhắc đến Edison, tất nhiên là không hề thiếu liên quan. Một người anh hùng nữa của Auster là Tesla.

Huyền thoại của các huyền thoại

+ Huyền thoại về Các huyền thoại: bản thân quyển Các huyền thoại, một cách nghịch lý, đã trở thành một huyền thoại, trong khi ý tưởng chính của nó là phá tan các huyền thoại của văn hóa đại chúng (culture de masse).

Bác PA25 vừa nhanh chóng tung một cái note cho biết người ta vừa in một quyển sách-album theo đúng version 1957 của Mythologies nhưng đặc biệt có nhiều minh họa đẹp. Bởi đã đi vào huyền thoại nên quyển sách của Roland Barthes cần được đối xử như một huyền thoại.

Nhắc nhanh cho các bác nhớ: Các huyền thoại tập hợp chừng hơn 50 bài viết của Barthes thời còn trẻ (thật ra cũng không trẻ lắm, ngoài bốn nải rồi hehe, nhưng mà thuộc loại đầu tay) viết rải rác trên một số báo, tạp chí. Barthes muốn thực hiện một phê phán ý hệ đối với văn hóa đại chúng, đồng thời thực hiện một phân tích theo kiểu ký hiệu học. Xà phòng giặt và mặt Greta Garbo, strip-tease và trận lụt lịch sử ở Paris, mỗi đề tài vài ba trang, kiệt tác của fragment và các hình thức viết ngắn. Đến giờ chủ yếu người ta xem cách Barthes tiến hành công việc "giải thiêng" này giống cách của một nhà văn hơn là một triết gia hay gì đó nữa.

Cách đây ba năm, nhân dịp cuốn sách ra đời tròn 50 năm, tờ Le Nouvel Observateur đã mời nhiều nhà văn viết mỗi người một đoạn về những thứ nổi bật trong văn hóa đại chúng của thời bây giờ; trong số đó có một người viết về (ối ngại nói quá :d) vú của Emmanuelle Béart. Trong cái note của mình, PA25 cũng mơ màng nghĩ giá như còn sống hẳn Barthes sẽ viết về xe 4x4, iPad, khăn quàng cổ, mạng che mặt etc.

PA25 cũng cho biết rất rõ: quyển sách do nhà Seuil xuất bản, 247 trang, giá 39 euro. Một món quà tuyệt vời nếu bạn muốn tặng ai đó. Mà ứng cử viên xếp đầu danh sách nhận quyển này dĩ nhiên là tôi rồi :dddd

+ Những ai không khoái Naipaul thì đọc bài của William Boyd (tiểu thuyết gia mà nói về tiểu thuyết gia thì ịch lắm) trên TLS.

+ Vẫn chưa hết link nhá: chuẩn bị cho sự xuất hiện tuyệt đẹp của Saul Bellow ở Việt Nam bằng cách đọc thư của Ngài :p

BONUS: lục lại từ blog cũ mấy cái trong Mythologies:

Phê bình câm và mù

Sách (XIX) Tâm hồn là một hiệu cầm đồ

Trong số sách mới được tặng đợt vừa rồi, có Hồ Xuân Hương: hoài niệm phồn thực của Đỗ Lai Thúy. Tất nhiên đây là lần tái bản; lần in đầu cách đây cũng lâu rồi. Hồ Xuân Hương vẫn sẽ cứ là đối tượng nghiên cứu lâu dài ở Việt Nam, nhất là khi té ra Lưu Hương ký mới được tìm lại còn làm nảy sinh nhiều vấn đề hơn nữa, và cũng chẳng "báu vật quốc gia" gì hehe. Trong chuyên luận này Đỗ Lai Thúy tìm hiểu về tam giác (Đỗ Lai Thúy có nhiều tam giác khác nữa) tiểu sử, văn bản và dâm tục.

Chị Hậu khảo cổ tốt bụng gửi cho Khảo cổ học bình dân Nam Bộ. Từ thực nghiệm đến lý thuyết, mà chị (tức tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu) viết cùng Lê Thanh Hải, một người không xa lạ với nhiều người. Vừa ra xong một tập tản văn cùng Nguyễn Thị Minh Thái (tên ghép thành Thái Hậu) thì chị lại có thêm một quyển sách (tên ghép thành Hải Hậu: :d).

Câu "tâm hồn là một hiệu cầm đồ" là của Saul Bellow. Đố các bác biết ở trong quyển nào? Cũng trong quyển đó còn có một miêu tả siêu đẳng: mặt tôi như một cái nhà thờ xây dở. Đoán đi nhá, sách sắp in, một trong những quyển nên chờ đợi nhất của dịp cuối năm, cũng như một quyển sắp in của Đỗ Lai Thúy.

Oscar Wao và văn chương phì nộn

Những đổi thay vô vàn của thế giới khúc xạ vào văn chương của ngày hôm nay như thế nào? Mấy quyển tiểu thuyết xuất chúng nhất của một thế hệ nhà văn mới dường như đang tìm cách tiết lộ cái điều quan yếu này, dù là theo một cách thức vô cùng khó nắm bắt. “Cuộc đời ngắn ngủi và lạ kỳ của Oscar Wao” (Junot Diáz, Nguyễn Thị Hải Hà dịch, Youbooks & NXB Văn hóa Sài Gòn) mang một cái nhan đề có tính cách hiện tượng: dòng văn chương này “ngắn ngủi” và “lạ kỳ”.

Xếp cùng “Oscar Wao”, cuốn tiểu thuyết về các nhân vật Cộng hòa Dominic sống tại Mỹ, có thể kể vài ba tác phẩm cùng được viết ra bởi các nhà văn tương đối cùng thế hệ với Diáz, và tất cả đều thành công vang dội: “Cọp trắng” của Aravind Adiga, “Cộng hòa phi lý” của Gary Shteyngart và tiểu thuyết còn chưa được dịch ra tiếng Việt có tên “Everything Is Illuminated” của Jonathan Safran Foer. “Cọp trắng” từng nhận giải thưởng Booker danh giá, “Oscar Wao” thì gánh trên vai giải Pulitzer không hề thua kém về uy tín, còn “Cộng hòa phi lý” lẫn “Everything Is Illuminated” đều là những sản phẩm giành được cả thắng lợi về phê bình lẫn thắng lợi về doanh thu.