Trong tiếng Anh, những người như Đan Đông được (đúng hơn là “bị”) gọi là “rệp” (bug): con rệp hút trộm máu các bữa tiệc. Chính vì vậy nhan đề tiếng Anh cuốn tiểu thuyết “Khách không mời” (tác giả: Geling Yan tức Yến Kha Lăng, Lê Quang dịch, Phương Nam và NXB Hội Nhà văn) có tên “The Banquet Bug” (Rệp Tiệc).
Còn trong tiếng Pháp, những người trơ mặt đến đóng giả nhà báo hoặc nhân vật mang lý lịch vượt trội để được tiệc tùng ngon lành và no nê có lúc được gọi là “hirondelle”, nghĩa là “chim nhạn”. Những con chim này không ẩn mình và không chờ chết; không có gì chung giữa những con chim chiến đấu vì cái dạ dày này và những con chim của dòng văn học nhiều nước mắt (Cha Ralph, xén lông cừu và trang phục màu tro của hoa hồng). Ngược lại, đó là những con chim xuất hiện ở những bữa tiệc xa hoa nhất, đụng đũa vào các món ăn cầu kỳ và bí ẩn nhất, thậm chí nhiều khi mặt còn lấp ló trên báo chí. Chúng cũng hoạt động rất tích cực để sống, quẫy đạp trong cõi đời khó nhọc, giống như Đan Đông của nhà văn Yến Kha Lăng, người có độc hai chiếc áo sơ mi nghiêm chỉnh, một màu trắng một xanh da trời, rất lo gây tổn thất cho cà vạt và luôn tự hỏi đến ăn tiệc lén lút như vậy thì sao lại có tội, vì lúc nào cũng “có quá nhiều thức ăn cơ mà”.
Jul 27, 2009
Jul 23, 2009
"có mục văn hóa khá"
Bài viết của Trịnh Hữu Tuệ có lẽ là dự án đầu tiên đặt vấn đề về tư cách của người hướng dẫn thông tin trên Internet.
Về những ý chính của bài, theo tôi quan sát thì quả thực trong thời gian vừa qua khi đưa lại thông tin trong nước về các vụ án chính trị (Lê Công Định và Nguyễn Tiến Trung), các trang web thuộc "giới trí thức cánh tả" (ở đây điển hình nhất là viet-studies và Diễn Đàn) thứ nhất là hạn chế không đưa nhiều, thứ hai có có những lời bình luận không thể nói là đồng tình.
Nhưng điều tôi quan tâm nhất là ý "báo Công an Nhân dân có mục văn hóa khá" (trước đây khi nói đến điều này tôi thường dẫn nhầm thành "có trang văn hóa khá"). Thử search cụm "cand" trên phần "Văn hóa-Giáo dục" của viet-studies thì quả thực sẽ thấy ngay cụm từ này xuất hiện với tần số rất cao, như vậy phát ngôn và hành động của Trần Hữu Dũng hoàn toàn tương hợp với nhau.
Tôi đã vài lần cố gắng chỉ ra báo CAND có mục văn hóa tệ như thế nào, chưa nói gì đến các yếu tố khác, chỉ chất lượng bài viết thôi đã không hề cao rồi, nhất là thông tin thường xuyên bị đưa sai (về mặt kiến thức). Cách giải thích của tôi từ trước tới nay cho việc THD thích dẫn lại bài từ CAND là vì cái gu thẩm mỹ của THD nó như thế. Tuy nhiên điều này lại không tương hợp với việc trang Arts & Letters Daily mà Trần Hữu Dũng là "managing editor" (kéo chuột xuống cuối trang) lại đưa tin phải nói là rất hay và rất chọn lọc. Nếu nói công bằng thì tôi (và rất nhiều người khác) được hưởng lợi rất nhiều từ trang aldaily.
Về những ý chính của bài, theo tôi quan sát thì quả thực trong thời gian vừa qua khi đưa lại thông tin trong nước về các vụ án chính trị (Lê Công Định và Nguyễn Tiến Trung), các trang web thuộc "giới trí thức cánh tả" (ở đây điển hình nhất là viet-studies và Diễn Đàn) thứ nhất là hạn chế không đưa nhiều, thứ hai có có những lời bình luận không thể nói là đồng tình.
Nhưng điều tôi quan tâm nhất là ý "báo Công an Nhân dân có mục văn hóa khá" (trước đây khi nói đến điều này tôi thường dẫn nhầm thành "có trang văn hóa khá"). Thử search cụm "cand" trên phần "Văn hóa-Giáo dục" của viet-studies thì quả thực sẽ thấy ngay cụm từ này xuất hiện với tần số rất cao, như vậy phát ngôn và hành động của Trần Hữu Dũng hoàn toàn tương hợp với nhau.
Tôi đã vài lần cố gắng chỉ ra báo CAND có mục văn hóa tệ như thế nào, chưa nói gì đến các yếu tố khác, chỉ chất lượng bài viết thôi đã không hề cao rồi, nhất là thông tin thường xuyên bị đưa sai (về mặt kiến thức). Cách giải thích của tôi từ trước tới nay cho việc THD thích dẫn lại bài từ CAND là vì cái gu thẩm mỹ của THD nó như thế. Tuy nhiên điều này lại không tương hợp với việc trang Arts & Letters Daily mà Trần Hữu Dũng là "managing editor" (kéo chuột xuống cuối trang) lại đưa tin phải nói là rất hay và rất chọn lọc. Nếu nói công bằng thì tôi (và rất nhiều người khác) được hưởng lợi rất nhiều từ trang aldaily.
Jul 22, 2009
How to talk about
Năm 2007 Pierre Bayard (giáo sư văn học tại trường Paris VIII) cho in một quyển sách tên là Comment parler des livres que l'on n'a pas lus? (tên tiếng Anh: How to Talk about Books You Haven't Read), nôm na nghĩa là làm sao mà nói về những cuốn sách mình chưa đọc. Đồng thời còn là một nhà tâm phân học (:) thực hành, Bayard rất biết cách làm bối rối người đọc, vì chắc đại đa số người đọc quyển này đều thích đọc sách và có làm các công việc liên quan đến sách. Comment parler... được in, một cách đầy cố ý, trong tủ sách "Paradoxe" (Nghịch lý) của NXB Minuit. Có thể đọc bài review trên TLS khi sách mới được in, chưa có bản dịch tiếng Anh ở đây.
Ý tưởng chung của Bayard đã rõ ràng như trên nhan đề sách; cái nhan đề này cũng hứa hẹn trước một cái gì đó không chính thống, mang tính bỡn cợt và đi sâu vào khía cạnh trò chơi: trò chơi trong đời sống xã giao (mundanity) và trò chơi với chính bản ngã của từng người. Sách gồm ba phần: "Các cách thức không đọc", "Những tình huống lời lẽ" và "Các cách hành xử cần theo", mỗi phần gồm bốn chương, mỗi chương là một ví dụ rút từ một cuốn sách, bắt đầu từ Musil, đi qua Eco, Montaigne, Lodge, Balzac, cả một bộ phim có Bill Murray đóng (Groundhog Day). Tất cả đều là những tình huống vừa gây cười vừa gây lúng túng trong ý thức: Montaigne quên mất hết cả những cuốn sách mình từng đọc, quên đến cả tác phẩm của mình, không bao giờ nhận ra kể cả khi có người trích dẫn ngay trước mặt ông, nhân vật Baskerville của Umberto Eco trong Tên của bông hồng không cần biết đến nội dung quyển tập hai Thi học (Aristote) cũng có thể phá án, dù toàn nhờ các sai lầm liên tiếp trong suy luận, vân vân và vân vân.
Ý tưởng chung của Bayard đã rõ ràng như trên nhan đề sách; cái nhan đề này cũng hứa hẹn trước một cái gì đó không chính thống, mang tính bỡn cợt và đi sâu vào khía cạnh trò chơi: trò chơi trong đời sống xã giao (mundanity) và trò chơi với chính bản ngã của từng người. Sách gồm ba phần: "Các cách thức không đọc", "Những tình huống lời lẽ" và "Các cách hành xử cần theo", mỗi phần gồm bốn chương, mỗi chương là một ví dụ rút từ một cuốn sách, bắt đầu từ Musil, đi qua Eco, Montaigne, Lodge, Balzac, cả một bộ phim có Bill Murray đóng (Groundhog Day). Tất cả đều là những tình huống vừa gây cười vừa gây lúng túng trong ý thức: Montaigne quên mất hết cả những cuốn sách mình từng đọc, quên đến cả tác phẩm của mình, không bao giờ nhận ra kể cả khi có người trích dẫn ngay trước mặt ông, nhân vật Baskerville của Umberto Eco trong Tên của bông hồng không cần biết đến nội dung quyển tập hai Thi học (Aristote) cũng có thể phá án, dù toàn nhờ các sai lầm liên tiếp trong suy luận, vân vân và vân vân.
Jul 20, 2009
Không chạm chân xuống đất
Trong cuốn hồi ký nổi tiếng mang tên Istanbul, Orhan Pamuk kể lại một kỷ niệm hồi nhỏ. Ở nhà, cậu bé Orhan tự nghĩ ra trò chơi nhảy trên các thứ đồ đạc (bàn ghế hoặc tủ) như thể nhảy trên những hòn đảo, sao cho không bị chạm chân xuống nước. Pamuk so sánh trò chơi thuở nhỏ của mình với vị nam tước, nhân vật của Italo Calvino: suốt cả đời Cosimo chỉ ở trên cây, không một lần chạm chân xuống đất. Đây chính là tác phẩm văn học đầu tiên mà Pamuk nhắc tới trong hồi ký của mình, như một cách để vinh danh nhà văn lớn, người vẫn không ngớt được vinh danh trong suốt phần cuối thế kỷ XX và phần đầu thế kỷ XXI vừa rồi.
Tiểu thuyết Nam tước trên cây (một trong bộ ba Tổ tiên của chúng ta) vừa xuất hiện tại Việt Nam, qua bản dịch từ tiếng Ý của Vũ Ngọc Thăng (Nhã Nam và NXB Văn học ấn hành). Là một trong những nhà văn quan trọng nhất của thế kỷ XX, nhưng trước đây Calvino mới chỉ thấp thoáng được biết đến trong tiếng Việt qua một tác phẩm nhỏ mang tên Palomar và một số tiểu luận văn học, với lượng độc giả hạn chế trong giới nghiên cứu. Nam tước trên cây có thể coi là một bước tiến tới độc giả “đại chúng”, vì trước hết đây là một cuốn tiểu thuyết vô cùng hấp dẫn, có thể quyến rũ từ độc giả nhỏ tuổi tới lớn tuổi. Sau đó, nó còn là một tác phẩm đầy tri thức và gợi mở nhiều suy nghĩ, ý tưởng.
Tiểu thuyết Nam tước trên cây (một trong bộ ba Tổ tiên của chúng ta) vừa xuất hiện tại Việt Nam, qua bản dịch từ tiếng Ý của Vũ Ngọc Thăng (Nhã Nam và NXB Văn học ấn hành). Là một trong những nhà văn quan trọng nhất của thế kỷ XX, nhưng trước đây Calvino mới chỉ thấp thoáng được biết đến trong tiếng Việt qua một tác phẩm nhỏ mang tên Palomar và một số tiểu luận văn học, với lượng độc giả hạn chế trong giới nghiên cứu. Nam tước trên cây có thể coi là một bước tiến tới độc giả “đại chúng”, vì trước hết đây là một cuốn tiểu thuyết vô cùng hấp dẫn, có thể quyến rũ từ độc giả nhỏ tuổi tới lớn tuổi. Sau đó, nó còn là một tác phẩm đầy tri thức và gợi mở nhiều suy nghĩ, ý tưởng.
Jul 17, 2009
Nobel mặt mũi thế nào
Tiện tay đang có quyển The World Is What It Is ở đây (vừa được cho, à quên vừa đổi được, một cuộc đổi chác xuyên biên giới hehe) đoạn đầu "Introduction" Patrick French viết về khi Naipaul được giải Nobel như sau:
"When V.S. Naipaul won the Nobel Prize in Literature in 2001, each country responded in its own way. The president of the Republic of Trinidad and Tobago sent a letter of congratulation on heavy writing paper; an Iranian newspaper denounced him for spreading venom and hatred; the Spanish prime minister invited him to drop by; India's politicians sent adulatory letters, with the president addressing his to 'Lord V.S. Naipaul' and the Bollywood superstar Amitabh Bachchan sending a fax of congratulation from Los Angeles; the New York Times wrote an editorial in praise of 'an independent voice, skeptical and observant'; the British minister for 'culture, media and sport' sent a dull, late letter on photocopying paper, and BBC Newsnight concentrated on Inayat Bunglawala of the Muslim Council of Britain, who thought the award 'a cynical gesture to humiliate Muslims'."
Như vậy là tổng kết sơ bộ có:
- thư chúc mừng của Tổng thống Trinidad và Tobago, giấy xịn
- Thủ tướng Tây Ban Nha mời Naipaul sang chơi
- ngôi sao Bollywood Amitabh Bachchan (hình như nhân vật xuất hiện trong Slumdog Millionaire thì phải) viết thư chúc mừng
- Bộ trưởng văn hóa Anh viết thư chúc mừng, giấy tệ
- các chính trị gia Ấn Độ gửi thư tán loạn
- báo chí lung tung cả lên, chỗ ca ngợi chỗ chê bai chỗ tố cáo
(đoạn sau nói thêm khi có điện thoại gọi đến nhà riêng - thông lệ của Viện Hàn lâm Thụy Điển là như thế, ngay khi có kết quả sẽ gọi điện vào sáng sớm cho đương sự - Naipaul đang oánh răng và suýt không nhấc máy lên nghe; ông Thụy Điển lo lắm, hỏi ngài có định chơi một cú Jean-Paul Sartre với chúng tôi không đấy)
+ xem đường link trên blog chị Hoàng Yến về tình hình thế giới mà ớn quá.
+ lại đang mưa to. Vừa có việc phải đi ra ngoài, chợt nhớ hôm qua đọc một bài liên quan tới tâm phân học nói mưa là biểu tượng của tinh trùng, lại càng thấy ớn. Về đến nơi vắt gấu quần sperm chảy tong tỏng
+ chiều thay đổi chiến thuật (một hai ba stratagème): mặc quần đùi vải mỏng cho yên tâm hẳn. Chắc là ối bạn phải thèm thuồng (ý tôi là thèm quần)
"When V.S. Naipaul won the Nobel Prize in Literature in 2001, each country responded in its own way. The president of the Republic of Trinidad and Tobago sent a letter of congratulation on heavy writing paper; an Iranian newspaper denounced him for spreading venom and hatred; the Spanish prime minister invited him to drop by; India's politicians sent adulatory letters, with the president addressing his to 'Lord V.S. Naipaul' and the Bollywood superstar Amitabh Bachchan sending a fax of congratulation from Los Angeles; the New York Times wrote an editorial in praise of 'an independent voice, skeptical and observant'; the British minister for 'culture, media and sport' sent a dull, late letter on photocopying paper, and BBC Newsnight concentrated on Inayat Bunglawala of the Muslim Council of Britain, who thought the award 'a cynical gesture to humiliate Muslims'."
Như vậy là tổng kết sơ bộ có:
- thư chúc mừng của Tổng thống Trinidad và Tobago, giấy xịn
- Thủ tướng Tây Ban Nha mời Naipaul sang chơi
- ngôi sao Bollywood Amitabh Bachchan (hình như nhân vật xuất hiện trong Slumdog Millionaire thì phải) viết thư chúc mừng
- Bộ trưởng văn hóa Anh viết thư chúc mừng, giấy tệ
- các chính trị gia Ấn Độ gửi thư tán loạn
- báo chí lung tung cả lên, chỗ ca ngợi chỗ chê bai chỗ tố cáo
(đoạn sau nói thêm khi có điện thoại gọi đến nhà riêng - thông lệ của Viện Hàn lâm Thụy Điển là như thế, ngay khi có kết quả sẽ gọi điện vào sáng sớm cho đương sự - Naipaul đang oánh răng và suýt không nhấc máy lên nghe; ông Thụy Điển lo lắm, hỏi ngài có định chơi một cú Jean-Paul Sartre với chúng tôi không đấy)
+ xem đường link trên blog chị Hoàng Yến về tình hình thế giới mà ớn quá.
+ lại đang mưa to. Vừa có việc phải đi ra ngoài, chợt nhớ hôm qua đọc một bài liên quan tới tâm phân học nói mưa là biểu tượng của tinh trùng, lại càng thấy ớn. Về đến nơi vắt gấu quần sperm chảy tong tỏng
+ chiều thay đổi chiến thuật (một hai ba stratagème): mặc quần đùi vải mỏng cho yên tâm hẳn. Chắc là ối bạn phải thèm thuồng (ý tôi là thèm quần)
Jul 15, 2009
Dương Thu Hương và Nobel Văn chương
Hôm trước tôi vừa nói thế thì hôm nay đã thấy có tin Dương Thu Hương được đề cử Nobel Văn chương năm nay.
Trước hết là đài RFA phỏng vấn Joseph Privato (đọc đến đoạn "ngành sưu khảo chuyên môn của tôi là so sánh về văn học" mà chết cười). Đây là người đề cử Dương Thu Hương. Thật ra tôi cũng không biết quy chế hoạt động của việc đề cử, nhưng việc này có vẻ là chính thức và xác thực, tuy mới có rất ít tin tức.
Một trang web của Canada nói thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển Horace Engdahl (chính là người năm ngoái từng phát biểu văn chương Mỹ thật là vớ vỉn) đã chính thức công nhận đề cử này (từ tận tháng Hai vừa rồi).
Trước hết là đài RFA phỏng vấn Joseph Privato (đọc đến đoạn "ngành sưu khảo chuyên môn của tôi là so sánh về văn học" mà chết cười). Đây là người đề cử Dương Thu Hương. Thật ra tôi cũng không biết quy chế hoạt động của việc đề cử, nhưng việc này có vẻ là chính thức và xác thực, tuy mới có rất ít tin tức.
Một trang web của Canada nói thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển Horace Engdahl (chính là người năm ngoái từng phát biểu văn chương Mỹ thật là vớ vỉn) đã chính thức công nhận đề cử này (từ tận tháng Hai vừa rồi).
Jul 14, 2009
Papa cũng đi ăn mảnh
Thường thì sau khi chết các nhà văn (nhất là lớn, nhỏ ai mà quan tâm) mới bắt đầu trở nên rộn ràng. Tờ The Guardian ở đoạn cuối bài này liệt kê một số vụ việc mới đây, liên quan tới một số người như George Orwell hoặc André Malraux. Tất nhiên toàn là những chuyện mang tính tiêu cực, nhất là thường xuyên dính dáng đến những thứ tài liệu mới được công bố.
The Guardian có vẻ bỏ qua hai nhà văn tên tuổi khác: Kundera và Auden. Kundera từng bị cáo buộc chỉ điểm theo giấy tờ của công an mật Tiệp Khắc, còn Auden làm thơ ca ngợi Stalin. Vụ Kundera có vẻ không còn ai nói đến nữa.
Nhân vật chính lần này là Ernest Hemingway. Theo quyển sách vừa xuất bản Spies: The Rise and Fall of the KGB in America (Yale University Press) của ba tác giả John Earl Haynes, Harvey Klehr and Alexander Vassiliev, Ernest Hemingway bắt đầu được KGB tuyển làm nhân viên cho mình vào năm 1941. Không những thế, Hemingway còn tự đề nghị được phục vụ. Năm 1941 là ngay trước khi Hemingway sang Trung Quốc, tại đó ông gặp Tưởng Giới Thạch (công khai) và Chu Ân Lai (bí mật).
Nhân vật đáng chú ý trong ba tác giả kể trên là người mang họ Nga: Vassiliev; đó là một cựu sĩ quan KGB, đã xâm nhập được kho hồ sơ thời Stalin.
Tuy nhiên theo cuốn sách, câu chuyện không có gì là ly kỳ cả: sau vài năm không thấy Hemingway cung cấp được tài liệu chính trị gì quan trọng, KGB đánh giá ông là loại "điệp viên tài tử" (dilettante spy) và rốt cuộc gạch tên khỏi danh sách. The Guardian chỉ nhẹ nhàng nói là Hemingway chắc "lose some of his lustre".
Có thể Papa thiếu tiền hoặc thấy thiếu cảm giác mạnh nên định phiêu lưu một chuyến chăng?
+ Còn ở đây khi các bạn nói đến chuyện đích danh với tên thật sao mà mình thấy funny thế (chú ý các comment).
+ Frederic Raphael mà viết lách như thế này bằng tiếng Việt chắc bị dân tình chửi chết cha vì cứ tương từ ngữ ngoại nhập vào. Không trong sáng tiếng Anh và không thuần thục tinh thần dân tộc, đã thế lại cứ chơi trò elite: viết tiếng Anh thế này có chết không cơ chứ: "just the kind of remark to nettle the bien-pensants", "Le Lièvre de Patagonie leaps from episode to episode of a vie mouvementée" hay là "during the plus beaux jours of Saint Germain-des-Prés", từ tiếng Anh thì cũng lại toàn chơi gốc Pháp, như là "rancour" chẳng hạn. Hê hê nhưng personally thì tôi thấy đọc rất dễ hiểu.
Bài này điểm quyển hồi ký mang tên Le Lièvre de Patagonie, của nhân vật nói tên ra là đã thấy oách rồi: Claude Lanzmann. Quyển này là quyển tôi đang chờ đợi nhất, mà không biết đồng chí đang cầm bỗng dưng lưu lạc đâu mất dấu vết. "Into the Wild" chăng :) Phần câu khách của bài (bài điểm sách thường có một hoặc nhiều yếu tố câu khách) là khi Raphael viết về Lanzmann hồi trẻ:
The Guardian có vẻ bỏ qua hai nhà văn tên tuổi khác: Kundera và Auden. Kundera từng bị cáo buộc chỉ điểm theo giấy tờ của công an mật Tiệp Khắc, còn Auden làm thơ ca ngợi Stalin. Vụ Kundera có vẻ không còn ai nói đến nữa.
Nhân vật chính lần này là Ernest Hemingway. Theo quyển sách vừa xuất bản Spies: The Rise and Fall of the KGB in America (Yale University Press) của ba tác giả John Earl Haynes, Harvey Klehr and Alexander Vassiliev, Ernest Hemingway bắt đầu được KGB tuyển làm nhân viên cho mình vào năm 1941. Không những thế, Hemingway còn tự đề nghị được phục vụ. Năm 1941 là ngay trước khi Hemingway sang Trung Quốc, tại đó ông gặp Tưởng Giới Thạch (công khai) và Chu Ân Lai (bí mật).
Nhân vật đáng chú ý trong ba tác giả kể trên là người mang họ Nga: Vassiliev; đó là một cựu sĩ quan KGB, đã xâm nhập được kho hồ sơ thời Stalin.
Tuy nhiên theo cuốn sách, câu chuyện không có gì là ly kỳ cả: sau vài năm không thấy Hemingway cung cấp được tài liệu chính trị gì quan trọng, KGB đánh giá ông là loại "điệp viên tài tử" (dilettante spy) và rốt cuộc gạch tên khỏi danh sách. The Guardian chỉ nhẹ nhàng nói là Hemingway chắc "lose some of his lustre".
Có thể Papa thiếu tiền hoặc thấy thiếu cảm giác mạnh nên định phiêu lưu một chuyến chăng?
+ Còn ở đây khi các bạn nói đến chuyện đích danh với tên thật sao mà mình thấy funny thế (chú ý các comment).
+ Frederic Raphael mà viết lách như thế này bằng tiếng Việt chắc bị dân tình chửi chết cha vì cứ tương từ ngữ ngoại nhập vào. Không trong sáng tiếng Anh và không thuần thục tinh thần dân tộc, đã thế lại cứ chơi trò elite: viết tiếng Anh thế này có chết không cơ chứ: "just the kind of remark to nettle the bien-pensants", "Le Lièvre de Patagonie leaps from episode to episode of a vie mouvementée" hay là "during the plus beaux jours of Saint Germain-des-Prés", từ tiếng Anh thì cũng lại toàn chơi gốc Pháp, như là "rancour" chẳng hạn. Hê hê nhưng personally thì tôi thấy đọc rất dễ hiểu.
Bài này điểm quyển hồi ký mang tên Le Lièvre de Patagonie, của nhân vật nói tên ra là đã thấy oách rồi: Claude Lanzmann. Quyển này là quyển tôi đang chờ đợi nhất, mà không biết đồng chí đang cầm bỗng dưng lưu lạc đâu mất dấu vết. "Into the Wild" chăng :) Phần câu khách của bài (bài điểm sách thường có một hoặc nhiều yếu tố câu khách) là khi Raphael viết về Lanzmann hồi trẻ:
Subscribe to:
Posts (Atom)