Sep 30, 2016

Đổi làn đường

Bỗng đến khi, một cuốn tiểu thuyết của Bret Easton Ellis xuất hiện ở Việt Nam, cuốn thứ hai, tôi nhớ ra cũng chính tôi là người đưa BEE đến đây. Rồi sẽ sớm đến lúc tôi không còn có thể nhớ được đầy đủ cái danh sách những trường hợp tương tự thôi.


Cuốn vừa xuất hiện là dịch từ cuốn bên phải trong bức ảnh trên, cuốn đầu tiên, in cách đây đã nhiều năm, thì từ cuốn bên trái (phải chú ý kỹ thì mới thấy trên bìa, ở góc cao tay trái, có một cái xu chiêng).

Về cuốn sách ấy, thậm chí tôi còn viết một bài review. Đọc lại bài này bây giờ, dĩ nhiên tôi thấy hơi funny (nói chung cứ đọc lại những gì từng viết trước đây là tôi thấy không ít thì nhiều funny, đừng để ý), nhưng điều quan trọng là đối với tôi lúc này, văn chương của Bret Easton Ellis như thế nào?



Tôi không còn nghĩ BEE là một nhà văn lớn. Kể cả American Psycho tôi cũng không thấy là một tác phẩm văn chương quan trọng, dưới đây là bản gốc và bản dịch tiếng Pháp:



Nhưng tôi vẫn rất nhớ cái cảm giác mà Bret Easton Ellis miêu tả lúc còn trẻ, mở đầu cuốn sách đầu tiên, Less Than Zero: người ta rất sợ, khi lái xe ô tô, phải chuyển làn đường, tại Los Angeles. Và BEE vẫn có kiệt tác đáng kể, không phải American Psycho như nhiều người tưởng, mà là khoảng bốn mươi trang đầu tiên của cuốn sách dưới đây, Lunar Park:



Điều làm tôi sửng sốt hơn cả là ngày ấy, viết bài review về Less Than Zero, tôi nhắc ngay đến Montaigne, và trong bài viết đó, Montaigne thật ra mới là nhân vật chính.

Đúng thế, người mà tôi quan tâm là Montaigne:


Tôi rất thích ấn bản ba tập trên đây, trước hết vì nó giúp tôi đỡ phải đau đầu với tiếng Pháp cổ, nhưng cũng vì có ba lời giới thiệu: giữa ba người, Gide, Thibaudet và Merleau-Ponty, ai viết về Montaigne hay nhất? Tôi thấy câu trả lời hiển nhiên là Maurice Merleau-Ponty.

(nhân tiện, vì đang nhắc đến Albert Thibaudet: tôi có thể nói rằng, cho đến nay, mọi thứ gì từng được nói tại Việt Nam liên quan đến Thibaudet đều không thể tin được; cùng lâm vào tình trạng này là một dãy: Taine, Renan, Brunetière, đấy là mới chỉ nêu lên vài ví dụ)

Nhưng ngoài Gide, Thibaudet và Merleau-Ponty (con người vĩ đại của thế hệ ấy không phải Sartre, mà là Merleau-Ponty), xung quanh Montaigne, tôi nghĩ cao thủ nhất chính là Claude Lévi-Strauss, người bạn thời trẻ của Merleau-Ponty. Trong khi gần như mọi tác giả đều dễ dãi nói rằng việc Christophe Colomb tìm ra châu Mỹ đã gây ra một tác động mạnh mẽ đến dư luận châu Âu thời ấy, Lévi-Strauss đã chứng minh rằng vào thời đó, chẳng mấy ai thèm quan tâm, Montaigne chính là một trong những người hiếm hoi thực sự có quan tâm, thậm chí còn từng gặp một người Anhđiêng tại Rouen khi người này được đưa đến Pháp.

Montaigne cũng là nhân vật tối quan trọng nếu muốn hiểu Thomas Bernhard và, tất nhiên, Marcel Proust.

Một tác phẩm rất nổi tiếng của Montaigne dịch ra tiếng Anh:


Một cuốn sách gần đây, best-seller của Pháp, tác giả là Antoine Compagnon, Một mùa hè với Montaigne:


10 comments:

  1. People are afraid to merge on freeways in Los Angeles. Chữ merge này có lẽ hiểu là nhập làn (đường nhánh nhập vào đường chính) thì chính xác hơn là chuyển làn. Chỗ này dường như mang hai hàm nghĩa: (i) khi nhập làn, nếu không tính toán chuẩn thì xe anh phơi sườn ra cho xe sau đâm vào >> nỗi sợ expose oneself/being vulnerable; (ii) nhập làn tức là join the mainstream, go with the flow.

    ReplyDelete
  2. đi trên đường, lăn bánh qua vạch đứt, không phải là chuyển làn thì gọi là gì?

    không dám ký tên nữa rồi đấy à?

    ReplyDelete
    Replies
    1. Vẫn có trường hợp nhập vào freeway nhưng không cần phải chuyển bánh lăn qua vạch đứt mà đã có sẵn lằn - không đứt vạch - dành cho xe từ nhánh phụ nhập vào freeway. Người mới tập lái xe vào freeway rất mừng và cảm kích vụ này, vì được vào freeway mà không quá bị căng thẳng hay chịu nguy cơ va chạm.
      -- GC

      Delete
  3. Nah, nah. Chuyển làn (changing/switching lane) và nhập vào đường chính (merging) là hai khái niệm khác nhau. Merging có thể coi là tập con của changing lane cũng được, nhưng không phải lane changing nào cũng là merging.

    ReplyDelete
  4. Anh có thể tham khảo thêm ở đây:

    https://www.youtube.com/results?search_query=changing+lane+merging

    ReplyDelete
  5. hehe rách việc phết nhỉ

    trong sách bản tiếng Việt dịch là "nhập làn", vì tất nhiên là nhập làn

    còn ở đây là chuyển làn

    ok chưa?

    ReplyDelete
  6. lđg có ai đọc, đánh lấy số lđg

    ReplyDelete
  7. đơn giản lắm, đó chính là hoán dụ

    hình như việc hiểu được vài thứ rất cơ bản thực sự nằm ngoài khả năng của gần như bất kỳ ai hehe

    ReplyDelete
  8. Bao giờ thì Montaigne được dịch vậy bác NL ?

    ReplyDelete
  9. bao giờ Hồ Tây nước lại sạch, chắc thế

    ReplyDelete