Canetti project (2)

Đã có ai, kể từ kia, bắt đầu tự đọc Elias Canetti chưa? Tôi nghĩ là chưa. Để tôi nói một điều bí mật: trên đời có một số nhân vật mà chỉ cần đọc là ta có thể hiểu ngay văn chương nghĩa là gì, trong số ấy có Elias Canetti.

Trong số những cuốn sách hồi ký của Canetti, Die Fackel im Öhr-Lebensgeschichte 1921-1931 (tôi cố tình viết nhan đề gốc tiếng Đức của cuốn sách là bởi nếu ai là độc giả của Karl Kraus thì sẽ hiểu ngay, chỉ cần nhìn vào đó, là cuốn sách có liên quan đến Kraus - nhưng tôi nghĩ ở đây không có ai là độc giả của Kraus; tôi nghĩ những người từng du học Đức chẳng bao giờ đọc Kraus), tức là cuốn giữa trong ba cuốn hồi ký, có một đoạn khiến tôi rất nhớ.

Đó là thời điểm Canetti ở Viên (Wien, Vienna, Vienne). Còn trẻ tuổi, và sống ở Viên: nhà mà Canetti thuê để ở nhìn thẳng xuống Steinhof; Canetti thường xuyên ngồi viết và nhìn xuống Steinhof.

Có vài cái tên chỉ cần vang lên là đã mang rất nhiều hàm ý. Steinhof là trại điên ở Viên; tại Anh người ta chỉ cần nghe thấy "Bedlam" là hiểu nhiều thứ, còn tại Pháp, một thời là Bicêtre (riêng về "Bicêtre", xem thêm ở kia). Cũng như Trâu Quỳ, Biên Hòa.

Ông bố của Dickens từng bị nhốt vào một nhà tù dành riêng cho những người mắc nợ nần (và không trả được): nhà tù ấy tên là Marshalsea, nằm ở Southwark, London. Chắc nhiều người còn nhớ, một cuốn tiểu thuyết của Balzac từng nhắc đến nhà tù tương tự bên Paris, trên đại lộ Clichy; nhưng vào quãng thời gian ấy, cái tên khủng khiếp đối với những người hay nợ nần là Sainte-Pélagie, một cuốn tiểu thuyết khác của Balzac sẽ liên quan nhiều đến nó. Nhiều người không biết rằng địa điểm cũ của Sainte-Pélagie ngày nay chính là một nơi rất náo nhiệt các hoạt động văn hóa của Paris. Trong số tù nhân của Sainte-Pélagie, có Madame Roland thời Cách mạng 1789, và đó cũng là nơi nhốt Évariste Galois.



(còn nữa)


NB. đã viết tiếp bài "Con cò trên ruộng" về thơ của Xuân Diệu


Canetti project (1)