Nhị Linh: Văn chương miền Nam: Thanh Tâm Tuyền (5)

Aug 3, 2018

Văn chương miền Nam: Thanh Tâm Tuyền (5)

Lần trước tôi nói đến "khả năng quan sát" của nhà văn. Tôi nghĩ, đúng như Marcel Proust nói (nói đúng hơn, nhân vật của Proust), cái nhìn của nhà văn (theo đó, qua một chuyển dịch, cái nhìn của văn chương) không nằm ở "óc quan sát", mà rất nghịch lý, ở chỗ: nhà văn chính là người không hề biết quan sát, ít nhất là theo cái nghĩa thông thường vẫn hay được hiểu.

Nhà văn thì không để ý. Họ không nhìn vào những cái ai cũng thấy; hoặc giả, những gì ai cũng thấy bỗng, cách nào đó, mờ đi trước cái nhìn của văn chương. Văn chương không thực sự nhìn. Hoặc nữa, cái nhìn của văn chương từ bỏ chuyện nắm bắt (tức là, bỏ luôn sự thấy). Ấy là bởi vì, chỉ có thể nhờ từ bỏ nắm bắt thì mới có thể thâu tóm.

Rất có thể, có cái trông giống văn chương, đó là sự nắm bắt, sự nhìn thấy, rõ ràng, sáng ngời, cặn kẽ, chi tiết. Nhưng cái đích thực là văn chương thì lại không phải như vậy, không hoàn toàn. Marcel của Proust rất hay nghĩ Charlus lẽ ra đã trở nên một nhà văn xuất chúng, bởi vì Charlus nhìn thấy mọi thứ, thấy luôn cả những gì chẳng một ai khác thấy. Lại còn biết cách miêu tả lại theo đường lối không thể bắt chước.

Nhưng đến một lúc, Marcel hiểu ra, chính bởi thế, nếu viết văn, Charlus rất có nguy cơ trở thành một nhà văn tầm thường.

Đấy, chính nó đấy, trong điều Proust diễn tả, có một cái gì đó hết sức sâu sắc. Không phải đuổi bắt theo những gì như vậy, kể cả bằng đường lối rất mực tinh vi, mà người ta tạo ra văn chương (đi vào văn chương, đi trong văn chương). Rất có thể thậm chí còn phải chống lại cái đó. Một người nữa cùng nói những điều tương tự, tôi sẽ sớm quay trở lại: Lukács.

Điều trên đây hiện lên rất rõ ở nhiều chỗ trong Ung thư. Chẳng hạn như khi Thanh Tâm Tuyền bỗng nói, mùa đông năm ấy ở Hà Nội, phụ nữ đều mặc áo nhung ra ngoài. Từ chối những không-áo nhung thì mới có thể thâu tóm được cái thực tại-áo nhung.

(ở một "kỳ" nào đó, tôi đã nói khi trích thơ trong Ung thư, thì đó sẽ là Vũ Hoàng Chương; nhưng ngoài Vũ Hoàng Chương, nhà thơ được trích dẫn là: Nguyễn Đình Thi)

Số 54:

(số 54 trên đây: courtesy of PTV)

Số 55:

Số 56 có Thanh Tâm Tuyền, nhưng không có Ung thư:

Số 57, bắt đầu sang phần thứ tư:

Số 58:

Số 59:

1 comment:

AnonymousJun 12, 2019, 9:20:00 PM
Hello very nice site!! Man .. Beautiful .. Superb ..
I will bookmark your web site and take the feeds also? I'm glad to seek out
so many helpful info here within the put up, we want work out more strategies on this
regard, thank you for sharing. . . . . .
ReplyDelete
Replies

Add comment