Isaac Bashevis Singer

píp

(về hồi ký của Singer: xem ở kia; và cũng cần cẩn thận kẻo nhầm sang "Singer" khác, hoặc cũng có thể nhầm sang đủ loại ca sĩ)

Tương ứng, lần lượt từ trái qua: The Manor, The Slave và The Magician of Lublin. The Manor và The Slave có thể coi là các "tiểu thuyết lịch sử". Isaac Bashevis Singer viết bằng tiếng Yiddish, trong số những người chính yếu dịch Singer sang tiếng Anh có người cháu ruột của Singer; Saul Bellow cũng có lúc liên quan trong công việc này; gần như mọi tác phẩm của Singer, kể cả khi Singer đã sang Mỹ, đều đăng phơi ơ tông trên báo; ngoài (rất) nhiều điều khác, Singer chính là khuôn mặt vĩ đại cuối cùng của truyền thống phơi-ơ-tông trên phạm vi toàn thế giới: truyền thống phơi-ơ-tông nghĩa là "trạm trung chuyển" đầy phức tạp giữa truyền thống nói và truyền thống viết.

Lại là The Slave:

Vì có hai cái luôn một lúc, tiện tay chúng ta so sánh:

Cũng giống gần như mọi chỗ khác, trong truyền thống dịch thuật Việt Nam, cứ có xì queo thì thế nào cũng thiếu:

(xì queo của The Manor là The Estate)

Singer dịch sang tiếng Pháp, để hai quyển này cạnh nhau là để cho thấy, độ dày (dung lượng) các tiểu thuyết của Singer có thể chênh nhau đến mức độ nào: Những bóng người trên sông Hudson và cả Meshugah đều lấy bối cảnh người Do Thái Đông Âu (cụ thể hơn, cộng đồng Ba Lan, và cụ thể hơn nữa, dòng "hassidic") ở Mỹ, chủ yếu là New York, nhưng cũng có rất nhiều liên quan đến Miami. Hudson thuộc vào số rất hiếm tiểu thuyết dày cả nghìn trang nhưng có thể đọc liên tục không ngừng, và không có lấy một chút tầm thường:

Tôi còn nhét vào đâu chưa lục ra luôn được The Family Moskat và Enemies, hình như vẫn còn thêm mấy quyển khác nữa.

Dưới đây là một trong những thành tựu khiến tôi thấy rất làm tự hào trong ngạch mua sách, vì tôi nhặt được nó trong một góc úi xùi tại một hiệu sách nơi người ta rất ưa chuộng những cái tên xủng xoảng như Gabriel García Márquez hay Ernest Hemingway, cũng là nơi chưa bao giờ Walter Scott có quyển nào khác ngoài Ivanhoe:

In My Father's Court là một trong những gì đặc biệt nhất mà Isaac Bashevis Singer từng viết (cả cuốn này cũng có xì queo); Singer là con trai một rabbi, những gì Singer từng viết về "phố Krochmalna" tại Warszawa đơn giản là không thể quên được.

Thêm nữa:

Tôi nhớ ngay đến một Golem khác: Golem của Gustav Meyrink.

Và đã Gustav Meyrink, tôi không thể không nghĩ đến Kafka (còn mối quan hệ giữa Singer và Kafka thì như thế nào? có thể thấy rất rõ ràng, Singer vô cùng dè chừng Kafka: một sự dè chừng rất hữu lý; tôi sẽ còn quay trở lại). Và cả Praha, Prague, Prag:

Một tập sách gồm những gì được viết về Praha. Tôi đã tưởng là phải có Rilke, nhưng lại không có Rilke. Ngay sau Kafka là Meyrink, tất nhiên:

Khi cầm đến quyển sách, đọc xong trang mục lục, tôi nghĩ, không thể không có Milena Jesenská, và chỉ cần giở ra trang sau, đúng là có Milena của Kafka:

Một số trong những gì Jesenská từng viết, dịch sang tiếng Pháp:

Nghĩ đến Kafka rồi (Kafka, rồi Kafka ở giữa Mehring và Weiss như tôi từng nói đến, và sắp tới đây là Kafka ở giữa hai nhân vật khác nữa: Gustav Meyrink và Franz Werfel), đương nhiên tôi lại nghĩ đến Kundera. Kundera miêu tả "nạn dịch Kafka" ở Praha, vô số khách du lịch mặc áo T-shirt có ảnh Kafka và dòng chữ "I Love Kafka" hay cái gì đó tương tự.

Không chỉ người ta porn hóa đến cả Shoah (điều này tôi đã nói đến ở đâu đó: và nhân vật mới nhất của sự porn hóa Shoah này là ai? là Gárdos Péter), người ta còn không ngừng porn hóa Kafka luôn.

Như thế nào là porn hóa Kafka?

Từ "Kafka" không chỉ có "kafkaesque" mà còn có "kafkaïen", và từ thứ hai mới là Kafka, sự porn hóa, trước tiên, là một cuộc xoay vòng vòng (đầy ngu xuẩn) quanh kafkaesque.


Porn hóa Kafka còn nằm ở, chẳng hạn, mấy điều như sau: tổ chức festival về Kafka, trưng bày các sản phẩm pop về Kafka, có dăm ba người nói ba lăng nhăng trước một đám thính giả về văn chương Kafka. Đấy là porn, giống hệt mấy đoạn phố ở Amsterdam chỗ gần cái nhà thờ gì to tướng mà tôi không còn nhớ tên cụ thể mà chỉ nhớ khai nồng nặc như một thời Đường Thành Phùng Hưng gần đoạn ngõ Hàng Hương, mấy đoạn phố có các gian đèn hồng tím, sau cửa kính có cô gái mặc xơ liếp miệng cười tình tứ, ai bước vào thì cô gái sẽ kéo cái ri đô che đi để người ngoài phố không nhìn thấy nữa. Hoặc cũng có thể là Keylang. Đó là porn. Không một văn chương nào dễ bị porn hóa như văn chương Kafka. Tại sao lại thế? Tôi sẽ còn quay trở lại; nhưng ở trên đã xuất hiện một từ rất quan trọng, một từ khóa: đó chính là từ "pop": porn pop, nghe giống Pol Pot nhỉ.

Porn hóa Kafka còn nằm ở chỗ coi Kafka thì cũng như là Paolo Coelho. Tôi dám chắc chỉ ở Việt Nam mới có hiện tượng người dịch Coelho cũng đồng thời là người dịch Kafka. Nhưng đó chính là đánh đồng, và ở đây, sự đánh đồng (thuộc dạng này) chính là porn.

Trong câu chuyện Kafka từng có một nhân vật ngay từ thập niên 40 (thậm chí thập niên 30 - tôi sẽ kiểm tra lại, nhưng dẫu thế nào thì cũng cực sớm) của thế kỷ 20 đã cảnh báo về nạn dịch Kafka. Tôi sẽ sớm đến với nhân vật rất đặc biệt ấy.




(còn nữa)





Stefan Zweig ở Việt Nam
Stevenson ở Việt Nam
Maiakovski ở Việt Nam
César Birotteau ở Việt Nam
Simenon ở Việt Nam
Dostoievski ở Việt Nam
Les Trois Mousquetaires ở Việt Nam
Guy de Maupassant ở Việt Nam
Alexandre Dumas ở Việt Nam
Jules Verne ở Việt Nam
Flaubert ở Việt Nam
Balzac ở Việt Nam
"Oceano Nox" ở Việt Nam
Sử ký Tư Mã Thiên ở Việt Nam
Dante ở Việt Nam
Céline ở Việt Nam
Ngọc lê hồn ở Việt Nam
Marina Tsvetaeva ở Việt Nam
Simone Weil ở Việt Nam
La Dame aux camélias ở Việt Nam
Alphonse Daudet ở Việt Nam
Shakespeare ở Việt Nam
Stevenson ở Việt Nam (một khoảnh khắc: Châu đảo)
Kim Bình Mai ở Việt Nam
Liêu trai chí dị ở Việt Nam
Boccaccio ở Việt Nam
Pierre Teilhard de Chardin ở Việt Nam
Borges ở Việt Nam
Georges Perec ở Việt Nam
Bonjour tristesse ở Việt Nam (+ Bản dịch Bonjour tristesse tiếng Việt thứ năm)
Nathaniel Hawthorne ở Việt Nam
Patrick Modiano ở Việt Nam
Malaparte ở Việt Nam
The Great Gatsby ở Việt Nam
Anna Karenina ở Việt Nam
Animal Farm ở Việt Nam
Émile Zola ở Việt Nam