Nhị Linh: Mario Vargas Llosa (không hẳn) ở Việt Nam

Jun 20, 2018

Mario Vargas Llosa (không hẳn) ở Việt Nam

Trước tiên, xem ởkia. (giữ rất vững nguyên tắc viết "ởkia")

Ảnh trên đây gồm những gì có thể gọi là "Vargas Llosa cơ bản".

Nhưng tại sao chúng ta đọc Vargas Llosa? Hết năm này qua năm khác, chưa bao giờ, chưa một lúc nào Vargas Llosa cạn nguồn. Vargas Llosa chính là nhân vật cho chúng ta thấy rằng khí chất Mỹ Latinh mà người ta hay gán vào cho Julio Cortázar, Carlos Fuentes, hoặc nhất là García Márquez nhầm lẫn biết bao nhiêu. Như ởkia đã nói, Vargas Llosa chính là người duy nhất có khả năng vươn đến tầm của Juan Rulfo (chứ không phải Borges). Nhưng tại sao chúng ta đọc Vargas Llosa? Vì, trước hết, đó là văn chương, ở tất tật bình diện của nó, với một cuộc đời đặc biệt phong phú trải dài và mở rộng nó qua mọi giới hạn - Vargas Llosa là một Victor Hugo (Hugo cực kỳ cuốn hút Vargas Llosa, xem ởkia; trong một cuốn hồi ký, Vargas Llosa kể mình chưa bao giờ đọc lại Dumas, nhưng khi đọc lại Les Misérables thì thấy cuốn tiểu thuyết của Hugo vẫn là tiểu thuyết mà người lớn ngửi được, chứ không chỉ đám trẻ con).

Và vì Vargas Llosa chân thực. Chân thực theo cả nghĩa thành thực và đích thực. Vô cùng hiếm nhà văn làm được như vậy. Sự chân thực của Vargas Llosa thể hiện cả ở những chỗ Vargas Llosa dở như hạch: sự chân thực khiến một con người như Vargas Llosa không giấu biến đi những gì không hề mang lại vinh quang.

Vargas Llosa ngoài mức cơ bản (một chút):

Và, Vargas Llosa ở Việt Nam thì như thế nào?

Günter Grass cho thấy rất nhiều về sự giả dối trong đọc tại Việt Nam (xem ởkia). Vargas Llosa tiếp tục điều đó: ở Việt Nam, Vargas Llosa cũng không có độc giả. Sự giả vờ đọc trong trường hợp Grass có thể coi là sự giả vờ của một thế hệ trước, còn sự giả vờ ở trường hợp Vargas Llosa: của thế hệ tiếp theo. Sự giả vờ đọc là một cái gì đó truyền thừa qua nhiều đời của giới trí thức Việt Nam. Những người đương thời xa và những người đương thời gần (tôi đang thử vài kết hợp từ mới, đừng để ý quá) giống hệt nhau: không hề đọc, không biết đọc và giả vờ đọc.

Sự vờ vịt trong tương quan với Vargas Llosa tập trung vào một nhóm xã hội: trẻ trung, Tây học, tuyên xưng các giá trị của liberalism (được gọi một cách thớ lợ và lừa mị là "chủ nghĩa tự do", mà cơ quan tuyên truyền chính yếu: nhà xuất bản Tri thức).

(thôi llát viết tiếp: nóng quá; "ll" ở đây là để mô phỏng Ll trong tiếng Tây Ban Nha)

bonus:

Dưới đây là thủ bút Mario Vargas Llosa, mượn từ chuyên gia lớn về thủ bút trong mọi thứ tiếng trên đời và mọi thời đại của lịch sử: Vũ Hà Tuệ. Người ta đồn rằng VHT có cả thủ bút của những tộc người chưa bao giờ có chữ viết. Thank you.