Như nước chảy

như nước chảy (nhưng chưa chắc mây đã trôi): trước tiên xem ởkia

Trên đây là bản dịch "Saint Julien" của Đàm Quang Thiện. "Saint Julien" là truyện ở giữa của Trois contes của Flaubert. Tôi thích bản dịch này của Đàm Quang Thiện đến mức có tận hai quyển Sự tích thánh Julien cứu nhân độ thế như trên. Đấy, dịch Flaubert thì phải dịch như vậy. Điều hài hước nhất là bản dịch tiếng Việt Flaubert duy nhất có giá trị thì không một ai biết. Chuyện vẫn thường như vậy.

Đàm Quang Thiện đi cùng Nguyễn Tuân sang Hương Cảng năm ấy, để đóng phim (cf. Một chuyến đi). Trong trận chiến Kiều cách đây ba năm tôi cũng đã nhắc đến Đàm Quang Thiện, ấy chủ yếu là Đàm Quang Thiện bình luận Thập loại chúng sinh, nhưng về Kiều Đàm Quang Thiện cũng có cả một cuốn sách, Ý niệm bạc mệnh trong đời Thúy Kiều; Đàm Quang Thiện viết nó chủ yếu vì không chịu nổi Trương Tửu, tôi nhớ nhất Đàm Quang Thiện nói đại ý Trương Tửu giống như một tên thợ mộc thấp kém mà cứ thích đi nói những điều cao siêu.

Saint Julien của Flaubert có một tập đoàn người hâm mộ khổng lồ, không chỉ một mình tôi. Trong một cuốn sách của Sebald, cụ thể là cuốn nào bỗng dưng nhất thời tôi không nhớ ra, tới một lúc, người kể chuyện đang ở trong phòng một khách sạn chốn nào đó heo hút, bỗng lấy ra một cuốn sách và đọc, đó chính là Saint Julien. Người ta không thể đọc Trois contes, đặc biệt Saint Julien, của Flaubert mà không thốn hết ruột gan, nếu chẳng phải là ngưỡng mộ vô tận.

Bản dịch của Đàm Quang Thiện không khác mấy so với bản dịch César Birotteau của Mặc Đỗ (dường như đều nằm trong cùng một chương trình in sách):

Đấy, tôi định nói đến Marguerite Yourcenar, thế mà lại lạc sang Flaubert và Đàm Quang Thiện (như vẫn thường vậy).

Để quay trở lại với Yourcenar, tôi thấy không gì hơn là mượn từ chuyên gia Vũ Hà Tuệ mấy hình ảnh tuyệt đẹp dưới đây:

(dòng chữ: "misères de la guerre et de l'amour", "những điều khốn cùng của chiến tranh và tình yêu")

Như nước chảy (Comme l'eau qui coule) là một trilogy của Yourcenar, gồm Anna, soror..., Un homme obscur và Une belle matinée, mà tôi thấy chính là một cách viết lại - theo một cách riêng, chỉ Yourcenar mới làm được - Trois contes của Flaubert, nhất là hai truyện đầu.

Tức là, Anna, soror... và Un homme obscur tương ứng với Un coeur simple và Saint Julien, nhưng tương ứng ngược, tức là Anna, soror... tương ứng với Saint Julien còn Un homme obscur tương ứng với Un coeur simple.



(còn nữa)


Marguerite Yourcenar ở Việt Nam