một incipit: "Ngôi nhà mà gia đình Maia đến sống tại Lisbon, hồi mùa thu năm 1875, được người trong vùng quanh phố São Francisco de Paula và toàn bộ khu phố Janelas Verdes biết tới dưới cái tên Casa do Ramalhete, hoặc chỉ đơn giản là Ramalhete."
(Eça de Queiroz, Gia đình Maia)
(một viết thư; và lại một viết thư nữa: tất nhiên vẫn còn nhiều viết thư khác)
Năm 1871 (Dostoievski tròn năm mươi tuổi) là thời điểm thực sự kết thúc quãng vắng mặt khỏi Saint-Petersbourg của Dostoievski: thập niên 50 là vụ xử bắn khủng khiếp, Siberia và đi lính; sang đến thập niên 60, sau vài năm, Dostoievski lại phải rời nước Nga vì các vấn đề nợ nần (không phải những món nợ của Dostoievski). Dostoievski ở nước ngoài thì tất nhiên không thể sung sướng như Tourgeniev (còn ở Nga thì tất nhiên không thể sung sướng như Tolstoi); từ quãng thời gian ấy sinh ra câu chuyện không thể quên về một kẻ đánh bạc. Khi Dostoievski về lại Saint-Petersbourg, Quỷ vừa in, với tất tật những gì mà điều này có thể bao hàm (chúng không hề nhỏ). Dostoievski mau chóng làm mẫu cho Perov vẽ bức tranh danh tiếng, trở thành nhà báo trong sự cộng tác với một prince, Meshchersky, trở thành nhà xuất bản nhờ người vợ Anna Grigoryevna (tôi nhớ từng nhìn thấy hồi ký của người vợ dịch ra tiếng Việt nhưng không chắc lắm: có ai biết rõ hơn không?). Vài nhân vật thuộc thế hệ trẻ hơn hẳn trở thành bạn của Dostoievski, nhất là hai anh em Soloviev - một cái họ quá quen - (Vladimir là người em).
"Chúng tôi lần bước qua cánh đồng chiều có những tiếng thầm thì của bóng tối, như qua một thời đại mà tất cả đều đen xạm, mịt mờ."
Để trở lại (nói đúng hơn, ở lại) với Jean Giono, đây là incipit một cuốn sách (nữa) của Giono: "Je ne suis pas voyageur, c'est un fait." Một lời thú nhận, rằng mình không phải là một người hay đi: có thể hiểu, Giono bị Melville hấp dẫn mạnh đến thế (từng có lúc - cụ thể là trong Noé - Giono thú nhận mình yêu quý ở Melville sự rụt rè) chính là do yếu tố ở yên một chỗ không nhúc nhích vốn dĩ rất mạnh ở một người từng đi biển và trông như thể rất hoạt động. Những người chẳng đi đâu bao giờ, cứ như thể họ từ chối sống ("Ra đi thì nhẹ, trở về thì rỗng. Ở một chỗ thì không sống.")
Cả đời, Jean Giono gần như không rời khỏi Manosque quê hương, vùng Provence.
incipit: "La traduction de Moby Dick, de Herman Melville, qui paraît d'autre part, commencée le 16 novembre 1936 a été achevée le 10 décembre 1939."
tiếp tục câu chuyện văn chương Melville - nhưng là từ một phía khác, tất nhiên
incipit: "Dans le rêve d'Elisa, cette vieille gitane qui voulait m'embrasser et que je fuyais, mais c'était l'île Bonaventure, un des plus grands sanctuaires d'oiseaux de mer qui soient au monde."
