(tiếp tục "chapter IV": đã bắt đầu đi sâu được vào chương ấy của cuộc đời Stendhal; cũng tiếp tục Melville)
Bầu trời trông như bánh cuốn, khi bánh cuốn vẫn được người ta bán thành các lớp mỏng dính, không cuốn lại, cứ thế chồng lên nhau: tốt nhất là mang rổ theo khi đi mua bánh cuốn; bầu trời bánh cuốn cũng gợn các nếp, điểm xuyết những khoảng nhoe ra vẩn mây xám giống mặt bánh cuốn ở các chỗ đẫm mỡ láng lên.
cũng cần chỉnh lại, một chút, sang phía Melville, vì đang hơi lệch quá sang phía James
(tiếp tục "Abigêl", "Divination" và "On Stendhal")
một thằng bé xem một nhà điêu khắc tạc một con ngựa; khi bức tượng xong xuôi, nó hỏi nhà điêu khắc kia: "làm thế nào mà bác biết trong đó có con ngựa?"
Những người đang ở Hà Nội nói là năm nay có một mùa hè rớt.
(bài thơ ấy, chỉ cần câu đầu tiên, tôi đã thấy như thể đã xong luôn: khó mà còn có thể thêm gì vào được nữa)
Sau khi đã đi qua chapitre III, cái chương cửa ngõ để đi vào cái có thể gọi là tâm hồn của Stendhal: cái từ ấy - "tâm hồn" - đúng là hết sức nguy hiểm, nhưng ở địa hạt Stendhal thì đích xác nó lại rất quan trọng, ít nhất là make sense. (trong Rễ trời, Romain Gary miêu tả một nhân vật và nói rằng đấy là một người rất hiếm hoi không bị lố bịch khi nhắc đến lũ sư tử; cũng trong cuốn tiểu thuyết ấy, ông thấy tu dòng Tên, cứ hễ lúc nào nghe thấy từ "tâm hồn", là thót tim)
(tiếp tục "Owen")
Đời Henry Brulard
Chương 4
Đã - thực sự - xong "spleen Spleen": thật kỳ lạ, chính là nhờ Pessoa mà có thể hoàn thành được Baudelaire, một điều đã tưởng là không thể làm được.
Và, tiếp tục Pessoa: cũng như lần trước, đây là một bài thơ dài, nhưng lần này không phải "Alberto Caeiro" nữa, mà là "Alvaro de Campos".
(P)
Tiệm thuốc lá
- Alvaro de Campos = Fernando Pessoa
Sau mười lăm năm, mốt đã đi đến với chồn, kể từ, cách đây mười lăm năm, mốt là một con khác. Thế giới con người, quả thật, chính là thế giới động vật.
(tiếp tục "khác một tị", "vẽ" và "Hai mươi năm dịch thuật (phần tiếp theo)")
Ta nhìn thấy chồn khắp nơi, trong cách nhuộm tóc thịnh hành của quãng thời gian này.
tiếp tục nhân vật ấy:
Tuy Mona Ozouf thuộc vào số những sử gia Pháp quan trọng nhất của một giai đoạn (đã không còn quá nhiều dấu ấn của Annales, và nơi Michelet được nhìn nhận với rất nhiều phê phán), bên cạnh các nhân vật như Pierre Nora, phải đến lúc cuốn sách về épisode Varennes tình cờ rơi vào tay tôi, và tôi đọc nó, thì tôi mới thấy thực sự muốn đọc nữ sử gia.
Thêm một lần nữa, một Quarto (sách to, nhưng "quát to" thì đúng hơn):
như vậy là, tiếp tục Baudelaire; và B; lần này - có thể nói vậy - sẽ động vào kiến trúc
(đã kết thúc - hình như thế - "đọc dài", tiếp tục bcd và kmt)
(tiếp tục "Thầy cũ" và "tiếp G.")
Dường như triết gia Michel Foucault đã đúng - và vậy thì tức là, đúng rất nhanh, vô cùng sớm - vì nói rằng con người sẽ sớm biến mất: "fin prochaine". Cảm giác này trở nên rất mạnh (báo lá cải sẽ nói: "nhức nhối"; à, giờ không còn "báo lá cải" nữa, vì tất tật đã là lá cải) khi chứng kiến cảnh đồng loạt con người để cho AI vẽ chân dung mình. Cảm năng của thời đại tiến hóa cao chúng ta đang sống đây đã quay về đúng mức của thời vẽ truyền thần. Điều đáng nói hơn cả ở đây là các bức chân dung có thuộc tính lớn nhất ở chỗ: không giống. (rất liên quan)
nghe thì sợ thế thôi, chứ thật ra chỉ là để tiếp tục nhân vật đó
(đã tiếp tục "vẽ", "Mémoires d'un", "một từ, một đường", "khác một tị" và "một quyển nhỏ")
Trong địa hạt Godard, Céline đối với tôi là hiển nhiên (vì Godard bỏ cả đời nghiên cứu Céline, đóng góp rất nhiều cho công việc văn bản, chưa kể các việc khác), Giono cũng tương đối - dẫu thật ra không thực sự cần lắm, vì tôi đã có Robert Ricatte giải thích nhiều điều. Nhưng André Malraux?
tiếp tục - và như vậy cũng tức là, đã đi được chẳng phải là không sâu - Stendhal: sau Vie de và Souvenirs d' thì giờ đến Mémoires d'un; hai cái ở hai đường link vừa xong đều đã tiếp tục
(cũng tiếp tục "Thầy cũ")
Điều đặc biệt ở đây là, cả Vie de Henry Brulard lẫn Souvenirs d'égotisme đều được in khi Stendhal đã qua đời, thì cuốn sách trong nhan đề có "Mémoires d'un" (vậy thì, có thể thấy ngay, liên quan đến autob, ít nhất là một phần nào đó) in khi Stendhal còn sống. Đây không phải là một tác phẩm posthume. Tên đầy đủ của cuốn sách là Mémoires d'un touriste.
Nhưng
(khi Romain Gary vừa sang trang mới - đúng theo nghĩa đen - cần quay trở lại luôn, dẫu đó có thể vừa là một chốn huyền hoặc lại vừa không khác gì một bãi mìn: một "paradis terrestre" với toàn bộ những gì mà cụm từ ấy có thể ngụ ý, hệt như trong La Tête coupable của đương sự, cuốn tiểu thuyết về Tahiti, trong đó Paul Gauguin - "Paul Coquin" - nhiều lần được nhắc đến)
(tiếp tục "một quyển nhỏ", "vẽ" và "Jacket Trắng")
Như điều đã nói trong đường link đầu tiên,
(tiếp tục tradition)
Cái áo jacket (màu trắng), từ đó mà có hỗn danh "White Jacket" của thủy thủ trên tàu chiến Mỹ Neversink vào thời điểm cuộc chiến tranh với Anh còn chưa xa - chính nó, chứ không phải gì khác - nói lên rất nhiều về Melville. Tức là, về cấu tạo đầu óc của nhà văn Melville. Đầu óc ấy cũng được chia ra thành nhiều ngăn như cái áo tự tạo, tức là các túi, mà một phần về sau bị khâu bịt lại. Khỏi phải nói thêm, vì trắng lốp, có lần thiếu điều nó đã làm toi mạng người mặc nó. Jacket Trắng từng có lần định mang cái áo jacket trắng ra bán đấu giá trên tàu: trường đoạn ấy thì lại nói lên Melville có thể hài hước đến mức nào - so funny, như khi người ta nhìn cái áo thảm thương.
(tiếp tục "vẽ")
(cũng đang định tiếp tục chuỗi Stendhal - vì đấy đúng là một chuỗi, "Stendhal mùa thu", sau khi đã có Stendhal mùa hè - nhưng gặp phải một số trở ngại)
Vì đang ở đó rồi - thậm chí hơi chính xác là ở chính giữa - cho nên cần không chỉ đi tiếp, mà còn phải tìm sự chỉ đường: bảng chỉ hướng, hay thậm chí là sợi dây, giống như đang ở trong mê cung. Rất may, đã có chính xác cái đó:
(tiếp tục "vẽ")
Đã "Vie de" rồi thì cũng cần phải "Souvenirs d'": Stendhal, trong toan tính về phía autob của mình, không chỉ viết Vie de Henry Brulard mà còn viết Souvenirs d'égotisme.
(chuẩn bị - sous peu - hoàn chỉnh chương 3 của Henry Brulard: đây là khi những gì cốt yếu trong cái nhìn của Stendhal vào tuổi thơ bắt đầu hiện ra một cách rõ ràng; đọc cuốn sách, ta dễ dàng thấy được, không chỉ Stendhal đi trước Sigmund Freud rất nhiều, mà còn đi rất xa hơn)
(một cái khác trong tên có cùng từ)
Nếu trong Những người châu Âu, một người Mỹ rón rén nhận xét, hình như bên châu Âu George Washington rất nổi tiếng, thì trong Vẽ một phụ nữ, một người Anh đặt câu hỏi: "Hẳn là ở Mỹ người ta cũng nói nhiều tới Byron."
Isabel Archer, khi còn ở Mỹ chưa sang châu Âu không thiếu hiểu biết, vì nàng nhận được "tờ Spectator chuyển thẳng từ London, sách báo mới nhất, nhạc của Gounod, thơ của Browning, văn của George Eliot".
Một số nhân vật, khi đọc họ ta thấy, rằng trước hết ta thấy tính khí, khí chất, hay tính cách, gọi là gì cũng được, nhưng kiểu gì cũng thấy ngay, trước mọi thứ khác. Nguyễn Tuân là như thế. Bernhard cũng thế. Đưa cái đó ra trước ngay đảm bảo làm được một điều, người ta không thể trung lập trước họ. Chỉ có thể yêu hoặc ghét, gần như ngay lập tức.
(Cháu trai Wittgenstein, tức Wittgensteins Neffe. Eine Freundschaft: dịch từ tiếng Đức, cũng giống)
"nữa": vì đã có
(như ai cũng biết)
Tới đây thì thực sự đi vào cái ở đó: lấy từ đó một thứ; thứ này lại chính là một Ondine nữa. Không ít người nằm trong vòng kiềm tỏa (sous le charme) của một nhân vật (một nhân vật nhưng lại không phải là nhân vật, chỉ có ở đó để tan biến mất) như Ondine.
(tiếp tục Stendhal)
trông title như vậy thôi, nhưng đây là để (ít nhất, một phần) tiếp tục câu chuyện ấy
(cũng tiếp tục "Vie de": cuộc đời Stendhal cuối cùng cũng đã - ít nhất, nhúc nhích một chút - đi ra khỏi các bùng nhùng để vào được những sự thể)
Khi, một nhân vật như Pasternak:
Stendhal viết autob nhưng autob của Stendhal vừa rất autob lại vừa không thực sự là autob. Dẫu thế nào, người ta trông đợi đọc những gì thuộc autobiographie của Stendhal giải thích cho Julien Sorel, thì chính lại là ngược lại: Stendhal dùng Julien để giải thích cho mình. (Fabrice del Dongo thì thuộc quãng sau đoạn của autob)
Nếu muốn hai l thì "lấy lại", còn nếu muốn hai . (dấu nặng, chứ không phải dấu chấm) thì "dựng lại".
Đối tượng cho cái đó thì tất nhiên là.
(tiếp tục:
+ sờ vào là)
Tinh thần thuộc vào số những thứ có đặc tính: chính cái lúc tưởng là dồi dào nhất thì đã không còn, thậm chí đã mất đi, bị tiêu biến từ lúc nào không hay. (chính khi trông như thế thì lại là) (một mất khác)
tiếp tục "sờ vào là"
tiếp tục "Giáo dục châu Âu"
vì ở đây nói đến các từ (một từ) cho nên cũng tiếp tục một post về từ trước đây
Đã có thể quay trở lại với Baudelaire (hồi hộp quá):
khỏi - chứ tôi không định nói "sướng" hay thậm chí "thích": I am not that pretentious
(tiếp tục "Một mới")
(mấy lần đọc+n: từ tìm nhé, ngại paste link quá)
(nhưng cũng đã tiếp tục Gaspard, Coloane và Wet)
Cuối cùng thì (dẫu sao thì, rốt cuộc không thể tránh) vẫn cứ phải đặt ra câu hỏi: đọc để làm gì?
Độc thư cứu quốc không còn ý nghĩa gì nữa (đã trở thành một cụm từ gần như rỗng nghĩa, chẳng còn mấy ai hiểu là nói gì), nhưng đọc có phải là để hiểu biết? Không. Có phải là để trở nên khôn hơn? cũng không (thậm chí: đọc còn là nhằm bớt khôn).
(tiếp tục "bắt đầu" - chứ không còn là bắt đầu tiếp tục)
Để tiếp tục sự "đọc-x" (trong những gì liên quan: một xa xôi; và cũng cả): tôi nghĩ rằng, nếu chẳng phải là đã đọc Raymond Lulle tại một thành phố nhỏ ven biển, thì chắc tôi đã không cảm thấy nhân vật ấy êm đềm đến thế.
Lẽ ra, lần đó, tôi phải mang theo marquis de Sade.
Không chỉ
Để khỏi mắc vào bẫy (lại là chuyện bẫy; và nữa) của sự ngắn: có vẻ như sách introduction đã tìm ra hình mẫu của nó, nó đang tìm cách sao cho có thể tạo ra được dạng để hiểu triết học trong vòng khoảng thời gian kỷ lục chạy 100 mét: dưới mười giây, một trong các cách (cũng không có nhiều cách lắm), là chống ngắn.
Vậy là, một cơ hội tuyệt vời để nhìn lại tiểu thuyết (như chúng ta biết) đã được hình thành như thế nào: nó đã có vài khoảnh khắc lớn, rất big - như Big Bang - nhất là 3 Big: Don Quijote, Gil-Blas và Tristram Shandy. Sau đó rồi, cũng như sau Big Bang, thì có gì mới có được.
Có thể thấy ngay merit rất lớn (cực big) của Cervantes: cuốn tiểu thuyết của Lesage chui ra từ chàng hiệp sĩ mặt buồn, còn Sterne trong cuốn tiểu thuyết của mình thì không ngớt bình luận anh giai hidalgo. Và picaresque. Cùng sự lớn (big) là người em gái của nó, sự dài.
Làm thế nào để viết về tóc mà không sa vào vại dưa tóc chị Hoài hay hũ đựng mây suối tóc rối?
Có một động tác (một cử chỉ):
lại thêm một sự tròn (ví dụ khác; và cũng thêm một: số nhỏ)
pew pew: vậy là đã 100; điều này càng đáng nói hơn vì để làm được như vậy, chỉ có một cô gái, rất trẻ, bé nhỏ (và absolument ravissante); gần đây có thêm một người làm cùng, và thỉnh thoảng có chi viện từ đây đó: nhưng chính yếu vẫn là; thêm nữa, là như vậy kể cả từng có đình công (không hề đùa)
(tiếp tục "Diều")
Đấy, đã định không nói về Romain Gary thêm rồi, mà cuối cùng lại vẫn. Vả lại, khi trả lời phỏng vấn, được hỏi chiến thuật chiến đấu nào là tốt nhất, Romain Gary đã trả lời: "đào ngũ". Simplememt et purement.
tiếp tục "Sói cuối", "James ngắn" và "Awkward"
Nhân đang (hoặc cũng có thể, sắp: chắc "sắp" thì đúng hơn, rất sắp) cuốn sách đầu tiên, ta nhảy luôn đến cuốn sách cuối cùng. Cuốn sách đầu tiên có thể định niên đại chính xác là năm 1944, còn cuốn sách cuối cùng: 1980. Hai cuốn sách cách nhau 36 năm. Nếu không tính những gì thuộc vào phần "posthumous" thì cuốn sách cuối cùng in vào năm 1980.
Tức là, chỉ một thời gian rất ngắn sau khi cuốn sách được in, thì tác giả của nó tự sát, để lại sau lưng (và cả trước mặt) một list sách đã viết vô cùng dài.
tiếp tục Henry James - và vậy thì, tất nhiên, tiếp tục bài ngay trước (trong chuỗi)
(tiếp tục "Sói cuối" Krasznahorkai Laszlo)
(và, cho những ai còn chưa biết: "Lời giới thiệu" Giáo dục châu Âu, Romain Gary: một cuốn sách thì có thể bay lượn như thế nào?)
James thì dài,
Như thế nào là phản bội sứ mệnh? Như Bảo Ninh là phản bội sứ mệnh. Đã có bao nhiêu người chết như thế.
như vậy là, tiếp tục GDCA
Được một lần - pour une fois - tôi thấy rất đỡ: khỏi cần phải viết lời giới thiệu cho một cuốn sách. Lý do hết sức đơn giản (không thể đơn giản hơn được nữa): đã có rồi, cái lời giới thiệu, lời nói đầu, lời nhà xuất bản, etc., ấy. Được một lần này, hết sức rảnh tay, tôi chỉ việc lấy lại: vả lại, những gì đã tồn tại (ta gọi là lịch sử) thì để làm gì đây, nếu không phải là cho những việc như thế này?
(NB. chẳng bao giờ tôi viết lời giới thiệu; gần như là không bao giờ)
"Tuy nhiên, khi người ta đã đọc sách một chút và đã suy nghĩ nhiều trong những đêm trắng, khá là dễ để nói ra những điều trông có vẻ sâu sắc."
(tiếp tục "Sói", "Giáo dục châu Âu", "PP" và "Awkward")
(đã tiếp tục "các phụ nữ", "awkward", "đã bắt đầu (được)" và "papiers perdus (VII)")
Giáo dục châu Âu là "một giáo dục khác"
(vậy là, tiếp tục Romain Gary)
(cũng tiếp tục "Varennes" và "Goncourt")
Thêm một cuốn sách nữa sắp in ("đã đến cửa nhà in" đang là chủ đề của chúng ta): mỗi một cuốn sách đến đó là
tức là, xong trận đấu đã nói
đấy là một trận đấu - tôi có thể nói - đầy tinh thần thể thao; giờ đến việc của tôi, và cuốn sách cũng sẽ nhanh chóng đi đến cửa nhà in
(đã tiếp tục "Awkward")
Cũng cần giải thích từ "ẩy": đấy là vì Forster đã ẩy các tiểu thuyết gia vào một căn phòng (điều đó cũng đồng nghĩa với việc gỡ họ khỏi một thứ: thời gian ở dạng lịch đại, vốn dĩ hay được hình dung như một dòng chảy, một dòng sông; khỏi phải nói thêm, thế thì cũng là cứu họ khỏi chết đuối - thay vì phải ở dưới nước, lại được vào phòng, au chaud). Nhưng không phải tất tật các tiểu thuyết gia, mà chỉ một nhóm nhỏ: "một nhóm nhỏ" - một trong những đối tượng của Forster là nhân vật chính của post trong đường link.
tiếp tục (lại tiếp tục luôn) Henry James, nhất là lại càng nên như vậy hơn vì cuốn sách kia đã - như người ta hay nói - đến cửa nhà in (hồi hộp chưa)
(cũng tiếp tục "Varennes")
Khi quyết định (thấy rằng) Henry James cần phải là nhân vật của (của cái gì thì tôi chưa nói được chính xác: nhưng chắc tôi sẽ sớm thấy rõ) và bắt đầu (ở quãng cuối năm ngoái, đầu năm nay), tức là bắt tay vào, thì tôi
đây là để tiếp tục câu chuyện ấy
(đã tiếp tục "Đã bắt đầu (được)", "Trong lúc đọc Goncourt (2) Các phụ nữ" và "Princess nữa")
Đến một thời điểm, tôi tự hỏi (tôi muốn tự hỏi) có các phụ nữ không? Tức là, chuyện về nữ sử gia. Xử nử và nữ sử.
khi làm cái đó, chủ yếu tôi xem có tiếp tục được điều ấy hay không
như vậy thì tức là, tiếp tục (luôn) Henry James
(nói "nữa" là vì đã có)
Casamassima: đừng quá sợ cái tên (cái họ) này: Casa như trong Casanova, thậm chí Casablanca, còn massima thì massimo, massima, hết sức hay thấy. Princess của James, như ta có thể đoán, không phải là một princess, hoặc gần như không phải.
(vì Princess Casamassima, vợ của Prince Casamassima nước Ý, chính là Christina Light từng là nhân vật trong một tiểu thuyết trước đó của James: đây chính là lần duy nhất nhân vật quay trở lại)
(đã kết thúc "Romain Gary, Ba Lan")
(tiếp tục "Ở hai đầu", "Đã bắt đầu (được)", "Đốt thư" và "Zemganno")
Đúng vào những giây phút cuối cùng - như vẫn thường vậy: khi đã không thể làm gì được nữa (không còn kịp nữa rồi) thì mọi sự bỗng trở nên hết sức dễ dàng - thì
(tiếp tục "Đốt thư" và "Một phố")
Xuất bản tức là gì? Xuất bản tức là in được (tất nhiên, điều này bao hàm nhiều điều khác, trong đó có việc tìm được người đọc cho: hướng sự chú ý vào) một số nhân vật. Những nhân vật ấy không thể thiếu. Đó chính là lẽ sống của xuất bản, của việc in sách. Lẽ sống của công việc ấy không phải là làm cho những nhân vật viết ra dăm thứ best-seller xuất hiện.
Nhìn một cái xem sao, vào lúc này.
"Vào lúc này" tức là lúc không phải đọc mà chính không đọc mới là yếu tố chi phối lớn nhất: không chỉ các editor không đọc, mà đến cả những lãnh tụ của công cuộc đọc cũng chẳng đọc nốt.
(tiếp tục "Ba Lan" và "Anh em")
Đốt thư, đã có một trường đoạn ai oán về nó; và đây cũng là để tiếp tục cái đó.
Maupassant để cho ý nguyện cuối cùng của họa sĩ (đấy là câu chuyện về họa sĩ: họa sĩ thì yêu như thế nào?) Olivier Bertin (Ô-li-vi-ê Béc-tanh) trong Giống như là chết là bảo người tình đốt thư của mình, ở trong lò: những tờ giấy cháy, nhưng vào một giây phút, như thể có máu chảy ra từ đó.
(tiếp tục "Ba Lan")
Một quyển sách, ngay cả nếu đấy là một quyển sách tình cờ, nhất là nếu đấy quả thật là một quyển sách tình cờ, có thể bỗng nói được rất nhiều điều, kể cả khi nó là một quyển sách rất mỏng. Những quyển sách rất mỏng nhiều lúc lại nói rất nhiều, gấp mấy lần độ dày (và thể tích) của nó. Thậm chí, sách đã mỏng lại còn rất ít chữ.
Còn gì như vậy (mỏng, ít chữ), hơn so với một tập thơ:
(cũng tiếp tục "S.-J.")
Biệt hiệu (một trong những) phổ biến hơn cả của Romain Gary là kỳ nhông: vấn đề là cần phải biết xem nhân vật ấy kỳ nhông đến mức nào. Làm rối tung các piste, bịa ra vô vàn thứ, etc., làm cho mọi chi tiết đều mang một hào quang của thiếu chắc chắn, tất nhiên, nhưng ngay cả ở câu hỏi: đấy là người nước nào? câu trả lời đã gần như không thể xác quyết.
về Cách mạng 1789, nhưng là theo một hướng khác
tức là, những nhân vật thuộc dạng khác
(và nữa)
(cũng tiếp tục Cavafy)
tiếp tục Seferis, James, Forster, Sterne và Magris
Như đã nói, trong địa hạt Constantin Cavafy, rất dễ va phải Marguerite Yourcenar. Rất may (hay không may?) vì Yourcenar dịch thơ của Cavafy ra thành văn xuôi hết cả. Cavafy là một nhà thơ thuộc dạng chín chậm, rất rất chậm. Sau này, người ta tìm ra và in những bài thơ Cavafy làm khi còn trẻ: cả một hãi hùng lớn, vì chúng cứ như thể là sản phẩm của một nhân vật hạng ba hạng tư nào.
"Tôi viết như người ta tự rạch mạch máu.
Tôi viết để thời điểm phải tự thú lùi lại.
Tôi viết để đẩy cho muộn đi lời tuyên phạt."
(Georges Séféris, Sáu đêm trên Acropole)
(tiếp tục "Ủng", "P&F", "Gide" và "Tant")
đây là "Lại gặp", còn "Gặp lại" thì
Tôi không đi họp lớp; một trong những hệ quả to lớn của điều này là những khi nào (vài lúc) tình cờ gặp một người bạn học cũ, đối với tôi đấy là cả một sự kiện. Sự kiện đó hay làm tôi trở nên đờ đẫn (đã cố đỡ lắm rồi nhưng vẫn chưa ăn thua), quá nhiều điều muốn nói khiến tôi gần như không nói được gì. Nhiều khi, thậm chí tôi còn chẳng dám nhìn.
Một từ có địa vị rất cao, nhất là sở hữu một lấp lánh không thể coi thường, trong xã hội và đời sống của chúng ta hiện nay - phượng hoàng của những từ ("phượng hoàng trong đám đi ở" - thuổng Nguyễn Văn Vĩnh), ấy là từ ủng hộ.
Nghe đã thấy hiện ngay ra trước mắt cả một cảnh tượng nao lòng về sự nương tựa lẫn nhau.
tiếp tục James, Gide và Gaspar
Laurence Sterne đã thực sự chinh phục được tôi, trong A Sentimental Journey khi (còn Tristram Shandy thì mọi sự sớm hơn nhiều: ngay lập tức, từ từ đầu tiên) bình luận về "tant pis" và "tant mieux". Đấy là vì, tôi cũng thế, tôi cũng thấy tant pis và tant mieux là như nhau.
trở lại (tức là: tiếp tục) với Henry James
Khi đã thực sự ý thức được về hiện diện của Henry James ở Việt Nam (chẳng hạn, và cũng), không khó hiểu sự ít của hiện diện đó: Henry James quá mức phức tạp (đấy là còn chưa kể, Henry James thì quá ironic). Trong sự phức tạp ấy, còn có thêm một điều nữa: James của vùng rìa dễ thấy hơn nhiều; vùng rìa tức là những gì ở đoạn đầu (Vẽ một phụ nữ, Một người Mỹ, etc.) và những gì ở cuối - lúc này James đã cạo râu và trở thành master - tức là Wings of the Dove, The Golden Bowl, etc. Còn lại, James của vùng trọng điểm, những gì James nhất, lại rất khó chạm vào. Phần này tương ứng với quãng mà Leon Edel gọi là "The Treacherous Years".
Khi ở ngay trước mắt có một chồng
thì thế nào cũng có lúc cần phải nhấc một trong số những quyển sách (tờ tạp chí, nhưng cũng là quyển sách) lên.
(lại) nghe đi
(thêm một lần nữa: qua giọng của một nhân vật rất đặc biệt)
sự nóng là một cái chổi quét,
và là lời mời bước vào cuộc đấu tay đôi với oải
(tiếp tục "Coloane", "Goethe nói" và "Lời")
(tuy tôi rất xa lạ với audiobook nhưng tất nhiên tôi cũng hiểu, nhiều người rất thích nghe: nghe sự đọc; thử cái này xem, giọng là của một nhân vật rất đặc biệt)
(đã đi được - khá xa - vào Francisco Coloane)
Hoa hồng và cửa sổ: hai cụm, hai chuỗi thơ của Rilke, có những bài thơ cửa sổ và những bài thơ hoa hồng. Hai trong số các loạt thơ mà Rilke viết bằng tiếng Pháp. Trong số chúng, giữa hoa hồng và cửa sổ, ban đầu tôi chọn hoa hồng, chứ không phải là cửa sổ. Điều đó gần như là tất nhiên.
(tiếp tục:
+
+
+
đợi tí)
Khi bước vào xxx, Francisco Coloane - nhà văn lớn nhất của Chilê - ba mươi mốt tuổi. Không ai trong số những người có mặt đoán được rằng nhân vật từ trên trời rơi xuống (đúng hơn, từ dưới biển lên) kia chính là người kế tục Melville và Conrad. Sinh năm 1910 tại đảo Chiloé
Goethe í, tức là lại Goethe
(đã xong hoàn toàn "Sách mới, n+1")
(cũng tiếp tục "Lời" bài hát và "Tây ở Hà Nội": đây đây, đang)
Goethe viết rất nhiều - điều này thì ai cũng biết. Goethe cũng nói rất nhiều. Một nhân vật Đức khác cũng có lời nói được người ta hứng lấy và chép lại, kể cả những gì vô thưởng vô phạt nhất: đó là Martin Luther.
vậy là không chỉ double lên mà thậm chí còn triple
tôi cũng nhớ ra là khi đắp-bờ còn đang nợ một việc
(tiếp tục n cộng)
György Ligeti là một người Hung, như chỉ cần nhìn tên thôi nhiều người đã biết. Nhưng cũng nhiều liên quan đến Ru(mani), và thật ra đấy là một người Do Thái. Ligeti rời khỏi Hungary vào năm 1956.
for real, và cũng một mình, tức là không như thế nữa; vậy là đã sờ được vào ét-xê-ha trọng yếu
Dần dần thì tôi nhận ra được một điều: Schiller (và Schelling: thêm một Sch) là nhân vật thực sự khó chạm vào - giống như là, giống như là (); giống như là một tia nắng đúng vào lúc sắp tắt: một tia nắng vào khoảnh khắc tắt đi sẽ nói ra một điều bí mật.
[khi người nói về Bruno Schulz là Witold Gombrowicz, thì chính việc không tìm cách ca ngợi Schulz của Gombrowicz lại khiến ta thấy được Schulz; trong đường link vừa xong tôi cũng định nói đến điều mà Gombrowicz nói: sự khổ dâm: không phải ngẫu nhiên khi Sacher-Masoch là nhân vật thuộc về phía ấy; Cioran cũng làm điều tương tự khi nói đến tính cách không ai chịu nổi của Paul Celan, trong Cahiers, và đấy là ngay sau thời điểm Paul Celan tự sát; nhắc đến Cioran ở đây không hề ngẫu nhiên, vì Gombrowicz đã chiến đấu với cả Cioran lẫn Milosz, và với chính Nhật ký, trong giai đoạn Kultura; còn Kundera thì ca ngợi cả Gombrowicz lẫn Cioran; cái chính là không được rơi vào trò thương vay]
Khi thấy cần quay trở lại với Romain Gary, lần này, tôi nghĩ đến chuyện có thể đi sâu xuống, xem đấy thực sự là ai; dẫu ở trường hợp Romain Gary, điều này ngay lập tức mang dáng dấp của ảo tưởng.
tiếp tục "Tây ở Hà Nội"; còn giấy lộn thì đã đến kỳ tư (tức kỳ thư)
Vì Marx là tác giả của các quyển sách rất to, có cảm giác về Marx cũng không kém đồ sộ:
đã đến được Francis Ponge, bậc thầy (tôi rất muốn nói thêm: "bí mật", giống khi George Steiner nói đến Ludwig Hohl, trong văn chương Đức; nhưng xét cho cùng Ponge không hẳn bí mật, cho dù cũng không thể nói đấy không phải là một nhân vật hết sức kín đáo, với một danh tiếng về thơ chẳng mấy rộng rãi: một nhà thơ cho happy - very - few) của văn chương Pháp (chẳng hạn, có thể nhìn vào mối quan hệ Ponge-Barthes)
(Ponge)
chủ đề của hôm nay là Romain Gary
(tiếp tục Marc-Aurèle, Italo Calvino, TơHN và Hai mươi năm)
[một số điều đã cũ] Có hai nhân vật phi công trong chiến tranh là nhà văn nổi tiếng, Antoine de Saint-Exupéry và Romain Gary (Kacew); nhà văn lớn trong số đó là Romain Gary. Georges Perros từng viết một điều rất chuẩn xác: Le Petit Prince không hề tệ, Saint-Exupéry cũng là một người rất sympathique, nhưng không hiểu tại sao không thể ngửi được bất kỳ ai mê Le Petit Prince. Điều này tôi thấy rất đúng; cũng tương tự, nếu nhìn vào những người mê Hermann Hesse, đặc biệt Narciss und Goldmund. Vẫn điều đó có thể áp dụng vào (ở một số phần nhất định) cho Alexis Zorba, Albert Camus, etc.
"Bốp" - một giai Tây đi xe máy ở con đường nhỏ thụt xuống so với mặt đường chính, ở gần Hồ Tây, đâm phải một người từ trên đi xuống, tại một ngã tư tương đối hiểm hóc.
đấy là vì, đấy là vì
Tôi nghĩ đến những con ngựa của người Ả rập: đối với người Ả rập, lũ ngựa lúc nào cũng ở sát sạt, nếu không phải là dưới đít thì cũng ngay bên cạnh, trong tầm mắt và trong tầm tay.
Xe máy đối với người Hà Nội cũng không (mấy) khác: xe máy đối với người Hà Nội thì cũng hơi tương tự ngựa đối với người Ả rập. Họ (tức là cả hai bên) có thể làm được rất nhiều điều với chúng (con ngựa, cái xe máy).
Điều đó cần rất nhiều thời gian.
sau viết ấy thì, "viết cho chính mình"
Trong câu chuyện của viết cho riêng mình này, một hoàng đế La Mã, tức là người của thế giới ấy, có vị trí lớn: Marc-Aurèle (từng nhắc đến, qua). Nếu Augustin viết tự thú, tức là cũng rất riêng, cho người khác đọc, thì Marc-Aurèle thực sự chỉ viết cho một mình mình. Cioran nói, hết sức có ý nghĩa khi ở thế giới Hy Lạp-La Mã hai triết gia lớn nhất thì một là hoàng đế, một là nô lệ (tức là thầy của hoàng đế, Épictète). Tuy là hoàng đế La Mã nhưng những gì viết cho riêng mình, Marc-Aurèle viết bằng tiếng Hy Lạp.
(tiếp tục hai post gần nhất - đang định)
trở lại với những bức thư
(một số người viết thư - thậm chí, viết vô cùng nhiều thư - là một chuyện dễ hiểu, nếu không muốn nói là đương nhiên; nhưng một số người khác, khi thấy là họ cũng viết thư, ta sẽ cảm thấy hơi hốt hoảng: họ cũng có viết thư?)
sau từ B tới B thì đến "từ B tới C": cuối cùng thì cũng ra khỏi - việc không hề, không hề dễ
khi (bỗng) thấy là tôi đã quá nhiều nhà văn nữ (the last ones), thì tôi (bèn) tiếp luôn - đằng nào cũng thế (vả lại, đằng nào thì cũng không thoát được - một thời, văn chương sống được nhờ độc giả nữ, giờ thì văn chương sống được vừa nhờ vào độc giả nữ lại vừa nhờ vào các nữ tác giả; ngay Goethe đã biết phụ nữ đọc sách thì chỉ quan tâm xem có nhân vật nào trong đó hấp dẫn mình không, còn bản thân cuốn sách thì chẳng hề lý gì đến):
Vì Iris Murdoch từng được dịch (một số) trong tiếng Việt, nên tất nhiên tôi cũng có biết loáng thoáng. Nhưng chỉ loáng thoáng mà không hơn.
Cho đến ngày Under the Net lọt vào tay tôi:
để có một ngay trước (ngay trước 8 thì tất nhiên là 7) - đúng ra, hay đúng hơn, cần phải nói, ở đây, "Tám chứ không phải Mười"
(đã hoàn toàn xong "sách mới n"
cũng tiếp tục: một người MP, GS kể, 20 năm và Autobahn)
kể từ khi cái từ "autobiography" hiện ra, tôi thấy cần một liều lượng nhất định:
sau ấy thì đến đây
Gertrude Stein kể vô vàn chuyện. Gertrude Stein thích kể chuyện đến mức làm như để cho Alice Toklas viết autobiography nhưng "autobiography of Alice Toklas" lại là do Gertrude Stein viết, và chủ yếu viết về Gertrude Stein. Có cả một phân công lao động rất rõ: các thiên tài (rất nhiều thiên tài - Gertrude Stein cũng là một thiên tài, theo nhận định của chính Gertrude Stein) đến nhà chơi thì nói chuyện với Gertrude Stein, còn vợ của các thiên tài thì nói chuyện với Alice Toklas, chẳng hạn Fernande, vợ Picasso.
như vậy tức là, double lên
(tiếp tục "KM" - chắc là gần xong, có vẻ)
Hai nhân vật nữa, hơi khác so với hai nhân vật ngay trước:
vừa nói đến José Corti thì đã Corti ngay:
(vừa mới có đấy)
tiếp tục "Kierkegaard về Andersen" (đã thốc lên một nhát)
