Tango

"đang ở đấy rồi, thì cứ ở đấy"

"Xem đánh cờ, điều mà người ta muốn được chứng kiến hơn cả là màn hy sinh quân hậu, cái thứ nếu thiếu thì chẳng còn ý vị gì nữa; hy sinh quân hậu với đánh cờ thì cũng giống xe đạp chổng ngược trong bóng đá."

"Ai có thể chỉ vào một mùi hương?"

(Rilke, Sonnets cho Orpheus, 1, XVI)

Khi đã nghĩ ra tận mấy đề từ như trên đây, thì ham muốn viết (phần chính - nhưng có thật là chính không?) bay biến mất luôn.

(tiếp tục Melville, Greene và Ngay trước buổi chiều)

Nếu bây giờ làm đúng như thế kia, tức là: tìm một cái gì đó trong nhan đề có luôn từ ấy, "tango", thì tôi biết, ai cũng sẽ nghĩ ngay đến Last Tango in Paris. Nhưng, có một thứ còn hay hơn: Bastille Tango, của Jean-François Vilar.

Đó là một cuốn tiểu thuyết vô cùng hấp dẫn.

Hai yếu tố ấy - tức là "tango" và "Paris" - kết hợp lại với nhau khiến tôi, không thể khác, nghĩ đến một người bạn. G., một phụ nữ trẻ tuổi xinh đẹp người Argentina (Buenos Aires, etc.) sống tại Paris. Tôi quen với G. khi G. vừa tới Paris; chúng tôi có vài lần đi bộ cùng nhau, vừa đi vừa nói chuyện. Ở G. có một nỗ lực rất lớn về sử dụng các expression đúng, nhưng cái đó (nỗ lực ấy) không tương đương với nỗ lực về phát âm, nên sự nói năng của G. đặc biệt ngộ nghĩnh và exotique. Nhưng Nam Mỹ, pampa thì lúc nào chẳng exotique, khi đặt vào Paris. Argentina chỉ đồng nghĩa với làm lụng khổ sở và sự bần cùng trong mắt người Ai len. Michel Houellebecq: không hiểu vì lý do gì mà đối với người Pháp tận cùng thế giới nhất định phải là Patagonia; kết quả là chính Houellebecq rốt cuộc cũng tìm cách đặt chân đến Patagonia, vào lúc đã già.

Sau một thời gian, và rất đúng như phải thế, G. đưa được người yêu từ Argentina sang Paris, và hai người mở lớp dạy nhảy tango. Không ít người tôi quen theo học, nhưng tôi thì không, tôi không sử dụng dịch vụ ấy.

Tango trong Bastille Tango: gần như là có thể đoán được ngay là sẽ có (và ở mức độ lớn) Carlos Gardel. Carlito, mà cho đến giờ người ta vẫn châm một điếu thuốc đặt vào bàn tay bức tượng, ở Argentina.

(đến như Borges và Sabato nói chuyện với nhau, thì rốt cuộc cũng sẽ nói về tango - và milonga - mà thôi, không thể khác)