sờ vào là

khỏi - chứ tôi không định nói "sướng" hay thậm chí "thích": I am not that pretentious

(tiếp tục "Một mới")

Cuốn sách của Marc Bloch về các ông vua chữa bệnh (bằng cách sờ tay vào người bệnh, tất nhiên) này, tôi đã nhắc đến - nhưng ở đâu thì không nhớ. (Marc Bloch sử gia)

Trên bìa không ghi, nhưng cuốn sách của Marc Bloch còn có một tít phụ, cho thấy đối tượng của sử gia ở đây là các ông vua sờ vào là khỏi ở Pháp và Anh; nếu nhớ Marc Bloch là một chuyên gia lớn về thời Trung cổ châu Âu, ta đã có một hình dung tương đối chính xác.

Tất nhiên, các vua Pháp được xem xét kỹ hơn so với các vua Anh (số trang sách dành cho mỗi bên nói lên điều đó). Nhưng ở Anh xuất hiện một điểm (một đồ vật) đặc biệt: cramp-ring. Người bị bệnh nếu có cái cramp-ring ấy thì có nhiều cơ hội khỏi bệnh. Nhưng điều kiện tiên quyết vẫn cứ là, cần được ông vua sờ vào người. Cramp-ring trong nghi thức chữa bệnh hoàng gia tại Anh cũng tạo cảm giác vua Anh hào phóng hơn vua Pháp, không chỉ chữa mà còn cho tiền bệnh nhân.

Cuốn sách của Marc Bloch không mấy được đón nhận khi mới in (năm 1924): nó quá dị dạng, đúng hơn là, dị hình dị tướng. Hay thậm chí, dị giáo. Những cuốn sách lớn hay có sự sinh ra như vậy. Một lối nói đã trở nên mòn xơ hay được dùng để trỏ vào chúng: các tảng thiên thạch bỗng từ đâu rơi xuống.

Sự khó của một điều như các ông vua chữa bệnh nằm ở chỗ, điều đó (nghi thức đó, đi cùng với lòng tin ấy) bắt đầu từ lúc nào? Điểm kết thúc thì không khó: Marc Bloch dễ dàng xác định được là ở Pháp, tận Charles X, tức là mãi đầu thế kỷ 19, vẫn sờ vào các thần dân bị bệnh để chữa cho họ. Bắt đầu từ thời điểm nào trong sự mịt mùng của sử liệu Trung cổ? và thêm nữa, tại sao chuyện lại diễn ra như vậy? bản thân việc ở giai đoạn sớm không có mấy tài liệu đã bắt sử gia phải suy nghĩ.

Marc Bloch thì đã quá nổi tiếng: đấy là người cùng Lucien Febvre lập ra tờ tạp chí Annales. Một điều ít được biết hơn là hồi trẻ Marc Bloch còn ở trong một nhóm cùng hai nhân vật nữa, Marcel Granet và Louis Gernet.

Đó còn là một anh hùng của Kháng chiến chống Đức chiếm đóng của người Pháp: Marc Bloch bị Gestapo bắt và xử bắn không lâu trước khi chiến tranh kết thúc, giữa năm 1944. Và đó là một người Do Thái. Gia đình Marc Bloch thuộc vào số những người bỏ đi khỏi Alsace sau chiến tranh Pháp-Phổ, để tiếp tục là công dân Pháp. (một câu chuyện tương tự)