Cầm ô đi trên đường đông

(tiếp tục "Hai mươi năm dịch thuật (phần tiếp theo)", "Trở lại Aron" và "books no facebook")

"ăn cho hết một cân khoai lang trong nồi đất"

Mưa phùn.

Mưa phùn. Nước dềnh hẳn lên. Các cờ chùa ẹp xuống dưới sự ri rỉ lọp phọt của nước, lẹp nhẹp như những vảy của một con rồng không còn muốn hung hăng nữa. Năm nay, sẽ lại có vô cùng nhiều sơ sinh được đặt tên là Long. Chắc là sẽ vô số Hoàng Long, như các thanh bánh đậu xanh.

Nhưng rồng mà không hào hùng, thì cũng không khác mấy sphinx mà lại hiền hậu.

Một từ bỗng hiện ra trong óc tôi, tàn dư của nỗi ủ dột: litote. Đây là thời của litote, như đã có lúc một lóe lên giây lát bảo với tôi. Cái gì cũng ẻo ra, ọt ẹp. Mềm đi, và nhũn đi. Và cũng thu lại.

Một thứ hết sức nguy hiểm lại được gọi là "huyền học". Đây là cấu tạo của (rất phổ biến) tên các đại lý chuyên bán bánh kẹo, hiệu tạp hóa. Các kết hợp có thể cho kết quả hết sức bất ngờ, nhưng nguyên tắc bao giờ cũng chỉ là, vợ chồng chủ hiệu là chị Huyền và anh Học. Đại lý bánh kẹo, tạp hóa, và cả nhà nghỉ nữa. Có lúc, nhìn từ xa cứ tưởng thấy một cái gì rất phấn chấn, hao hao như "Hào Hứng", nhưng lại gần thì mới rõ, đó là một cửa hiệu "Hảo Hưng". Một chị Hảo lấy một anh Hưng. Hoặc cũng có thể - vậy thì sẽ có lý hơn - đấy là vợ chồng một ông bác.

Một chiếc taxi từ xa chạy lại. Một chiếc taxi đang đi tới, trên chiếc đường dưới màn mưa loang loáng ướt. Thật lẫm liệt: cứ lâu lâu người ta lại quay trở lại với mốt của chiếc. Cách đây khoảng nửa thế kỷ, đọc báo thì thấy nhiều chỉ trích nhắm vào những ai viết chiếc phòng, chiếc tường. Mọi sự lặp lại không khác mấy, vào lúc này. Tôi đoán yếu tố tâm lý nằm sau điều đó là dục vọng của những người phát ngôn được nhìn nhận là ngộ nghĩnh, đáng yêu. Cái gì cũng chiếc thì có vẻ rất xinh xẻo. Sự phê phán cũng đầy hường phấn trong các mẫu câu thuộc dạng "cứ sai sai".

Không dễ tìm được một cái taxi (loại truyền thống), nhất là trong khi mưa gió, cho nên

vả lại, khả năng về tạo từ mới - nói đúng hơn, những kết hợp mới của các từ - là một trong những dấu hiệu cho thấy sức sống của một thế hệ (mới); rất có thể, chẳng có căn cứ nào khác, ngoài đó ra: một thế hệ thực sự mạnh mẽ là một thế hệ tạo ra (ít nhất là ảo tưởng về) một tồn tại như thể biệt lập hoàn toàn, không nối vào với cái gì, bởi từ ngữ riêng của nó

Nhưng dẫu sao thì, năm nay cũng có một sang xuân rất khó nhọc, nếu không muốn nói là rất thảm. Một sự sang chẳng mấy mềm mại. Thêm nữa, đúng là nhiều lúc người ta rất muốn hỏi: thế đứa nào bảo là trái đất đang nóng lên? Nhưng nó có nóng lên đâu.

biết bao nhiêu là bơ vơ, và cũng vô số cầu xin

cả đêm mưa như chó gặm, hôm sau giống một cục dồi lấm tấm những mẩu lạc li ti, hoặc cũng có thể là bát tiết canh mà gió, đoảng đánh, hãm hỏng, loãng vón tanh

Nhưng, cũng giống (gần như) không hề có phát kiến nào (thực sự) mới, các từ trông rất nổi loạn lại thường có xuất xứ hết sức đúng quy chuẩn (quy-lát, như biệt ngữ, ở một dạng không xa với tiếng lóng, của một thời đã tương đối xa xôi, sẽ nói). Chắc hẳn sẽ rất ít người biết cái từ làm mưa làm gió trong vòng mấy thế hệ, hướng nội, về cơ bản xuất phát từ cuốn sách ấy: một cuốn sách đã trở nên gần như không thể đọc nổi nữa.

Không còn dễ (lắm), vì phải lần xuống không ít lớp - các vỉa, các stratum - việc biết được ở đâu mà có mốt của charism hay charismatic: không hề như người ta có thể tưởng, là chúng phát xuất từ Ki-tô giáo hay Công giáo, mà đấy là mấy từ trong tự vị của một nhân vật, Max Weber (tất nhiên, người ta hoàn toàn có thể nói: đấy là vì Weber phân tích Tin lành).

Điều chắc chắn là ai cũng tự nhận mình là người hướng nội hết cả. Một xã hội rôm rả gồm toàn những người hướng nội.

Tôi sợ phát run lên trước viễn cảnh người ta đi tìm nguồn gốc của một từ khác cũng rất hot (tức là hit, nhưng cũng lại là cool): "vô tri".

Và tuy đã nói (ngay ở trên), rằng sức sống, sức khỏe của con người một phần lớn nằm ở năng lực tạo ra từ (và các kết hợp từ), tôi vẫn muốn mình không có gì chung với một thời đại có rất đông người dùng các uyển ngữ như quay xe với cả đẩy thuyền.

cho nên thấy nó (cái taxi) rồi thì phải nhảy lên ngay. Cuối cùng cũng đã lên được xe. Ngay sau đó là màn quay (đầu) xe rất đặc thù và đặc sản. Cái ô hơi rỏ nước xuống sàn xe, điều không thể tránh trong cảnh gió mưa như thế này.

Những lúc ngồi không, chẳng hạn như ngồi trên tàu hỏa, tàu thủy, hay ngồi trên xe khách, xe taxi, nếu không ngủ (gật), người ta sẽ suy nghĩ, một cách lờ đờ - đây cũng là một dạng ngủ gật, nếu như ngủ tức là trạng thái của sống không mục đích: sống không để làm gì là ngủ, nghĩ không có đối tượng là nghĩ trong lúc ăn không ngồi rồi.

Tôi nghĩ, lúc đó, chắc tôi phải viết một cái gì đó giống như Những tình ái hãm, hoặc cũng có thể, Những ái tình lố, thậm chí Những ái tình cố.

"Hãm" là một trong những từ rất lớn, và rất khó thực sự hiểu nó nói gì: một từ lớn là một từ không cho phép hiểu hết, nhưng đồng thời, nghe thấy nó là có thể hiểu được ngay.

Chẳng hạn,

Nhưng, bỗng, người lái xe taxi

không chỉ có tìm thấy, cho các từ, những nguồn gốc rất bất ngờ - tức là, hết sức bình thường, như là từ các cuốn sách (mà chẳng ai đọc; nhưng dẫu không ai đọc thì chúng vẫn là những cái ổ từ đó bốc lên không ít thứ), mà những từ, các cách nói, nhiều khi chỉ là sự lặp lại của một cái gì đó đã tồn tại trước đây: với một tông khác, trong một registre khác; như là, "xinh, ngoan, yêu": "nào ai ngoan ai xinh ai tươi" (quả thật, Tuyển tập 300 bài hát thiếu nhi chính là bí kíp)

Hà Nội là một đầm lầy lớn, ở đó rất nhiều người chìm xuống, không thể kéo lên được nữa; ở lại với lớp bùn đáy âm hiểm

Để thử nghĩ xem thời này sẽ được miêu tả một cách thật súc tích như thế nào, tôi mường tượng ra những lời rất trong trắng: đó là thời người ta gọi cái mặt không phải là "khuôn trăng", mà là "visual", và mốt chuyển dần từ vãi sang dữ; đó cũng là thời, lần đầu tiên, các cầu thủ bóng đá thực sự trở thành celeb trong xã hội; thời của ca sĩ không biết hát, họa sĩ không biết vẽ, nhà văn không biết viết, nhạc sĩ không biết nhạc và độc giả không biết đọc; nói tóm lại, cái thời nơi điều duy nhất cần là một chiếc visual.

Không những dữ mà lại còn ngang: các chứng nhận cho sự ngang ngược cá nhân, nhất định không theo thời, chỉ có điều, chỉ có điều

Những từ chủ của thời đại đã chuyển hướng, từ chỗ hau háu "nhà lầu, xe hơi", đầy gây hấn như "đại gia" đi sang các biến thể như "chủ tịch", giờ đây chỗ đứng lớn là các từ rất hiền lành: trưởng thành, thanh xuân (từ này có vẻ đã hơi lạc hậu), có người yêu, người yêu cũ, etc. Âm điệu chung: một sự giản dị vờ vịt.

Bỗng người lái taxi, sau khi đã biết tôi muốn đi đâu, nói: "Sao không ở chỗ XYZ", vì nếu tôi bảo đi xyz thì người đó đã có thể tiện đường về nhà ngủ trưa một giấc.

Đã hồi lại sau cơn thất vọng thiếu vắng XYZ, vài phút sau, từ sau vô lăng bay đến tôi một câu hỏi. Đến lúc này thì tôi đã hiểu interlocuteur của tôi là nhân vật như thế nào. Có vẻ như tình cảnh xã hội cùng cách vận hành của nó đã dồn ép thế nào đó để giờ đây, vẫn còn lái taxi truyền thống về cơ bản toàn là những người như vậy.

Trước một câu hỏi như thế, tốt nhất là trả lời bằng một cách ngắn gọn ngăn chặn những câu hỏi tương tự; tôi đáp: "Chắc thế."

Đông đúc và đông đúc - Alain hẳn sẽ nói, "có đông đúc và đông đúc": có sự đông đúc như thế này và sự đông đúc như thế kia.