thời ấy (2) Dạy

đấy, còn phải viết bài thứ nhất

Một dục vọng lớn của thời chúng ta: dạy. Ai cũng muốn dạy dỗ.

Một lý tưởng của thời trước sẽ trở thành - nếu môi trường cho cái đó bị tha hóa - thứ vô cùng vớ vẩn vào thời tiếp theo. Suốt một thời, khát vọng trở thành bác sĩ, giáo viên là một cái gì đó thực sự lung linh. Khát vọng ấy dần trở thành dục vọng thuần túy. Khi đã có tiền, chẳng hạn, các nhân vật FPT sẽ muốn đi dạy dỗ, thậm chí làm thầy thiên hạ. Nhưng điều đó chẳng phải là không tất yếu: một nơi tự tạo ra một thứ như Cô giáo Thảo (cụ thể tác giả là ai? chính là một trong những nhân vật ngày ngày đi dạy dỗ, ngày nay) nhằm thu hút (tăng view) ở lúc ban đầu thì (gần như) tất nhiên phải thế.

giờ đây, một điều khó giải thích như thế cũng đã bắt đầu có thể giải thích được, với sự giúp đỡ của một thứ: cái đó

Nhưng, ai cũng dạy hết cả, thành ra chẳng còn ai học nữa. Chuyện dạy-học trở thành một cái gì đó tương tự chuỗi nợ nần: người ta có đi học thật thì mục đích cũng chỉ là sau đó đi dạy. Nói đúng hơn, giống bán hàng đa cấp. Cho đến khi nào không bói ra nổi người học nữa, thì cả hệ thống sụp.

Mô hình (bởi vì đấy là một mô hình) đó thâm căn cố đế đến mức chẳng ai thoát ra được, cả đời cứ đi bắt chước theo, và điều này là ở cả những nơi như thể chẳng có gì liên quan.

Chẳng hạn, trong địa hạt của thưởng thức (cứ cho là vậy đi, cho dù tôi ngờ lắm, làm quái gì có "thưởng thức" nào, muốn thưởng thức thì cần có năng lực đánh giá, thứ hoàn toàn không có vào thời của chúng ta: cứ nhìn các boursophil xúm đông xúm đỏ vào đám nghệ sĩ dởm tạo ra các bức tranh rất xấu là thấy ngay), người ta cũng sẽ vẫn thế: đọc một cuốn sách hiện nay đồng nghĩa với chấm điểm, cuốn sách vừa đọc xứng đáng được mấy điểm etc.; một số người cẩn thận và chín chắn còn hạ cố giải thích thêm, về hình thức tôi cho 6 (trên 10) còn về nội dung tôi cho hẳn 7 điểm.

Đấy là các con rối bắt chước thầy cô của họ từ hồi còn đi học. Bắt chước, cộng thêm muốn vươn lên cho bằng: một biểu hiện rất rõ của mặc cảm thấp kém.

Đọc tức là (chấm) điểm: một trong những lý do khiến sự đọc ngày nay rơi vào hỏng hóc. Tất nhiên, còn nhiều điều khác nữa. Chỉ chăm chăm muốn dạy dỗ và cho điểm người khác.

(tất nhiên ảnh hưởng không hề nhỏ phát xuất từ không ít chương trình truyền hình, nơi người ta - giám khảo - chấm điểm và bình luận những gì diễn ra trước mắt họ, tức là các performance; bình luận? không, cần phải gọi đúng tên cái đó: chọc cười)

(một nơi như FPT về cốt yếu là gì? là thêm một cái ổ của đặc quyền, nhờ có đặc quyền mà tồn tại; một cái trường như Đại học FPT là gì? là nơi hớt lấy đám học sinh kém chẳng chỗ nào khác muốn nhận; FPT tức là phần mềm? không, làm gì có, FPT tức là buôn máy tính; và FPT sản xuất ra cái gì? nó sản xuất cho xã hội một thằng hề, thằng hề đấy thoát thai từ mấy thứ mà FPT từ gọi là "văn hóa doanh nghiệp" nhưng thật ra là mấy trò hoạt động đoàn thể, đoàn đội)

Dạy đã trở thành cả một sự mê tín: những gì đi kèm cũng ngay lập tức nở rộ, nhất là "đào tạo", và cả những thứ ngớ ngẩn như "Học tập suốt đời". Những người suốt ngày hô hào sáng tạo không bao giờ biết sáng tạo là gì, và những người học tập suốt đời thậm chí còn chưa học tập lấy một ngày nào trong đời họ: làm sao