vẫn W

không chỉ, mà còn

BM25

Mann: về Richard Wagner thì đọc Baudelaire ấy

Trên đây là phần mở đầu (hết "I") texte của Baudelaire về Wagner: ở thời điểm đó, Wagner đang gây tranh cãi dữ dội.

(Nietzsche có nhắc đến Baudelaire không? có, ít nhất là một lần, thoáng qua, trong Hoàng hôn - nhan đề cuốn sách ấy chui ra từ Wagner, justement - khi tấn công Sainte-Beuve)

Nietzsche gặp Wagner đầu tiên vào một ngày tháng Mười một năm 1868 tại Leipzig, khi Wagner tình cờ đến đó - Nietzsche thì đã ở đây một thời gian, có thể nói là để học đại học (ngay trước đó là một năm rất không sung sướng và ít sức sinh sôi ở Bonn). Nietzsche 24 tuổi và khi cuộc trò chuyện giữa họ động đến Schopenhauer, thì mối thân tình đã kết xong. Chính tại Leipzig Nietzsche đã phát hiện được Schopenhauer (câu chuyện mua Die Welt đã quá nổi tiếng), và gặp Wagner. Chỉ vài tháng sau, sang tới mùa xuân năm 1869, Nietzsche sẽ trở thành giáo sư (Hy Lạp, Latin) ở Bâle; Wagner thì sống không xa đó lắm.

Hai lần viết về Wagner của Nietzsche cách nhau 12 năm; Nietzsche còn có một quãng 12 năm khác nữa: 12 năm cuối cùng (sau khi suy sụp vào đầu năm 1889 thì không bao giờ lấy lại được đầu óc nữa).

text của Baudelaire gồm tổng cộng 4 phần, đây là đoạn cuối:

(lại còn có cả "Encore quelques mots")

Thế nhưng, rốt cuộc bình luận Wagner cốt yếu của Nietzsche lại nằm trong cuốn sách bàn về sự sinh ra của bi kịch trong thế giới Hy Lạp.