Những mối quan hệ nguy hiểm - Choderlos de Laclos (XXI-XXII)

(I-II) (III-IV) (V-VI) (VII-VIII) (IX-X) (XI-XII) (XIII-XIV) (XV-XVI) (XVII-XVIII) (XIX-XX) (XXI-XXII) (XXIII-XXIV)

Cuốn sách phong tình này lúc mới ra đời là một quả bom, quả bom ấy sau hơn hai trăm năm không hẳn là còn quá nguy hiểm nữa.

Nhưng nó vẫn là quả bom, và có lẽ vẫn nguy hiểm với một số người. Một số người nên chọn bỏ qua nó mà không đọc:

- Những người mặc định rằng văn chương phong tình là xấu xa, những người bẩm sinh đã tin như vậy hoặc được dạy như vậy và không có ý định thay đổi.

- Những người nghĩ văn chương là một thứ gì khác hẳn.

- Những người quá nghiêm túc hoặc tin quá nhiều thứ, hoặc không tin quá nhiều thứ.

Thư XXI

TỬ TƯỚC DE VALMONT GỬI NỮ HẦU TƯỚC DE MERTEUIL

Cuối cùng thì, bà bạn xinh đẹp của tôi ơi, tôi cũng tiến được một bước về phía trước, nhưng đó là một bước thật dài; và nó, nếu không dẫn tôi thẳng tới đích, thì ít nhất cũng làm cho tôi hiểu mình đang đi đúng hướng, nó đánh tan đi nỗi e ngại nhầm đường. Rốt cuộc tôi đã tỏ tình; và mặc dù sự im lặng vẫn bướng bỉnh ngự trị, tôi cũng đã nhận được lời hồi đáp có lẽ ít mù mờ nhất và đáng trông chờ nhất: nhưng thôi ta đừng đẩy các sự kiện đi quá nhanh, mà nên quay trở lại từ một thời điểm sớm hơn.

Chắc bà còn nhớ tôi bị bám theo xem hay lai vãng nơi đâu. À thì! tôi đã quyết định biến cái cách thức gớm tởm ấy thành ra một hành động có tính chất khuyến thiện nhân quần, và tôi đã làm như sau. Tôi giao cho anh người hầu tâm phúc đi tìm trong vùng xem có kẻ bất hạnh nào đang cần giúp đỡ không. Nhiệm vụ này chẳng khó khăn gì mấy. Chiều qua, anh ta báo cho tôi là trong buổi sáng hôm nay cả một gia đình không có tiền nộp thuế sẽ bị tịch biên tài sản. Tôi bèn kiểm tra để chắc chắn rằng trong nhà đó không có cô gái hay người phụ nữ nào ở độ tuổi hay có khuôn mặt ngõ hầu khiến cho hành động của tôi trở nên đáng ngờ; thế rồi, đã thu thập đủ thông tin, trong bữa tối tôi thông báo hôm sau mình sẽ đi săn. Đến đây thì tôi phải trả lại công bằng cho Bà Chánh Tòa của tôi: hẳn nàng có chút hối hận về những mệnh lệnh đã ban xuống; và, tuy không đủ sức chiến thắng lòng hiếu kỳ của mình nhưng ít nhất nàng cũng đủ sức làm trái ham muốn của tôi. Trời sẽ nóng ghê gớm đấy; tôi phát ốm mất thôi; tôi sẽ chẳng săn được con thú nào mà chỉ tự làm mình mệt mỏi một cách vô ích; và, trong lúc trò chuyện, đôi mắt nàng, có lẽ nói còn nói hay hơn nàng chủ định, khiến tôi biết được khá rõ rằng nàng muốn tôi coi những lý do dở ẹc đó là những lý do thật thuyết phục. Như bà cũng có thể nghĩ ra, tôi đã chẳng thuận theo, và tôi cũng kháng cự lại được một bài đả kích săn bắn và các Thợ Săn nho nhỏ, kháng cự cả một đám mây mờ bực bội suốt buổi tối cứ giăng mắc trên khuôn mặt yêu kiều thánh thiện ấy. Có một lúc tôi sợ nàng rút bỏ các mệnh lệnh, rằng sự tế nhị của nàng ấy sẽ gây ra điều tai hại cho tôi. Tôi đã không ước lượng nổi một cách chuẩn xác lòng hiếu kỳ của một phụ nữ; thế nên tôi đã nhầm. Người của tôi xác nhận thông tin ngay trong buổi tối, và tôi hởi lòng hởi dạ mà đi nằm.

Sáng sớm, tôi tỉnh dậy, lên đường. Đi cách Lâu Đài được năm mươi mét tôi đã nhìn thấy tên gián điệp bám theo. Tôi bắt đầu đi săn, và rảo bộ qua cánh đồng tiến về phía Ngôi Làng mà tôi định đến; trên đường đi tôi chẳng có niềm thích thú nào khác ngoài chuyện bắt cái thằng dở người đi theo tôi phải hớt hải chạy, nhiều khi hắn phải ba chân bốn cẳng một quãng đường dài gấp ba quãng đường của tôi, vì sợ để mất dấu. Cứ hành hạ hắn ta mãi, rốt cuộc bản thân tôi cũng thấy nực hết cả người, thế là tôi bèn tới ngồi dưới một gốc cây. Hắn ta hỗn đến nỗi vòng ra đằng sau một bụi cây cách chỗ tôi ngồi chừng hai mươi bước chân mà núp. Đã có lúc tôi rất muốn lấy khẩu súng dài bắn cho hắn một phát, phát đạn ấy, mặc dù dùng đạn chì nhỏ thôi, hẳn cũng đủ dạy cho hắn một bài học đắt giá về những mối nguy mà sự tò mò mang lại; thật may cho hắn, tôi chợt nhớ ra là hắn đang có ích và thậm chí cần thiết cho các kế hoạch của tôi; chính ý nghĩ ấy đã cứu đời hắn.

Rồi tôi đến Ngôi Làng; tôi thấy người ta bàn tán xôn xao; tôi tiến vào; tôi hỏi han; tôi nghe người ta kể lại chuyện. Tôi gọi Quan Thu Thuế đến; và, xuất phát từ lòng cảm thông bao la của mình, tôi rút phắt năm mươi sáu quan ra trả hộ thuế, chỉ vì có ngần ấy mà người ta định dồn năm con người vào cuộc sống rơm rạ đầy tuyệt vọng đó. Sau hành động quá ư giản dị ấy, bà không thể hình dung nổi những người có mặt cất lên một dàn đồng ca ân phước như thế nào đâu! Những giọt lệ trĩu đến là nặng nỗi hàm ơn chảy ra từ cặp mắt người cha già của cái gia đình ấy, làm tôn thêm vẻ đẹp của khuôn mặt Thủ Lĩnh ấy, mới chỉ một lúc trước thôi còn rất là xấu xí vì hằn sâu dấu ấn dữ dội của niềm tuyệt vọng! Tôi đang chăm chú ngắm nhìn cảnh tượng đó thì một nông dân khác, trẻ hơn, dẫn theo một người phụ nữ và hai đứa trẻ, sấp ngửa tiến về phía tôi, bảo với những người khác: “Mọi người quỳ gối xuống dưới chân Thượng Đế hiện hình đi”; và cùng lúc, vây quanh tôi là cả gia đình ấy, quỳ rạp trước đầu gối tôi. Tôi sẽ thú nhận ngay sự yếu đuối của mình đây; mắt tôi rưng rưng lệ, và trong lòng tôi cảm nhận một chuyển động vô ý, nhưng tuyệt diệu. Tôi đã rất kinh ngạc trước khoái cảm mà ta có được khi làm việc thiện; và thiếu điều tôi đã tin rằng những kẻ ta vẫn hay gọi là người đạo hạnh chẳng xứng đáng đến như người ta hay nói đâu. Dù gì đi nữa, tôi cũng đã đưa cho những con người nghèo khổ kia một khoản vừa đủ trang trải cho khoái cảm mà họ dâng cho tôi. Tôi cầm theo mười đồng louis; tôi bèn đưa cả cho họ. Đến đây những lời cảm tạ lại dậy lên, nhưng đã không còn cùng mức độ thống thiết như lúc trước nữa: tính chất thiết yếu đã tạo ra hiệu ứng to lớn và đích thực; phần còn lại chỉ là một biểu hiện đơn giản của lòng biết ơn và ngạc nhiên trước những món tặng phẩm trời ơi đất hỡi.

Tuy nhiên, ở giữa những lời nói ngập tràn ân phước lảm nhảm của cái gia đình ấy, tôi khá là giống Anh Hùng của một vở Bi Kịch, ở cảnh mở nút kết thúc. Hẳn bà cũng để ý thấy rằng trong đám người đó chủ yếu có tên gián điệp trung thành. Mục đích của tôi đã hoàn thành mỹ mãn: tôi rời khỏi bọn họ rồi quay về Lâu Đài. Nhẩm tính lại mọi sự, tôi tự khen ngợi vì sáng kiến. Hẳn nhiên là người phụ nữ ấy xứng đáng nhận từ tôi ngần ấy chăm chút; rồi ngày nào đó trong tay nàng chúng sẽ trở thành chứng khoán sinh lời; và một khi đã, theo một cách nào đó, chịu chi trước như vậy, hẳn tôi sẽ có quyền sử dụng chúng tùy theo trí tưởng tượng phóng túng của tôi, mà chẳng việc gì phải đi tự trách cứ.

Tôi đã quên không nói với bà rằng để tận thu đến cùng, tôi đã nhờ những con người chất phác đó cầu Chúa cho các dự định của tôi được thành công. Bà sẽ thấy liệu có phải những lời cầu nguyện của họ được đáp ứng ngay lập tức hay không… Nhưng tôi vừa được thông báo là bữa tối đã dọn, và sẽ quá muộn không kịp gửi Bức Thư này nếu đợi sau bữa mới viết nốt. Thế nên, phần còn lại hẹn hồi sau quen thuộc nhé. Tôi rất bực vì điều này, bởi phần còn lại hay hơn nhiều. Tạm biệt, bà bạn xinh đẹp của tôi. Bà đã đánh cắp mất của tôi một chút thời gian dành cho khoái lạc được nhìn thấy nàng ấy đấy.

Từ… 20 tháng Tám 17**

Thư XXII

BÀ CHÁNH TÒA DE TOURVEL GỬI BÀ DE VOLANGES

Thưa Bà, hẳn bà sẽ vui lòng nghe tôi kể một đặc điểm ở Ông de Valmont, cái đặc điểm tương phản hẳn, tôi thấy như vậy, với mọi đặc điểm người ta từng mô tả với bà. Thật khó nhọc nếu phải nghĩ những điều bất lợi về bất kỳ một ai, thật đáng bực nếu chỉ tìm ra những khiếm khuyết nơi những con người lẽ ra có đủ mọi phẩm chất cần thiết để phụng sự cho tình yêu đức hạnh! Rồi thì, vốn dĩ bà ưa dụng đến lòng bao dung lắm cơ mà, vậy nên tôi xin bà cho phép đưa ra những bằng chứng hòng thay đổi một lời phán định quá nghiêm khắc. Theo tôi, dường như Ông de Valmont rất thiết tha hy vọng có được ân huệ này, hay tôi còn có thể nói, sự công bằng này; và sau đây là những chuyện khiến tôi nghĩ vậy.

Sáng nay ông ấy có một chuyến đi ra ngoài, những chuyến đi ấy khiến ta có thể nghĩ ông ấy đang ôm ấp một ý đồ nào đó quanh đây, như bà cũng từng nghĩ ấy; cái ý nghĩ mà có lẽ tôi đã vin vào một cách hơi quá nhiệt tình, nó khiến tôi phải tự trách móc bản thân. Thật may cho ông ấy, và nhất là thật may cho chúng ta, bởi vì chính điều này đã giúp chúng ta khỏi trở thành những kẻ bất công, một người của tôi đã đi cùng đường với ông ấy; và chính nhờ vậy mà lòng hiếu kỳ đáng trách nhưng may mắn của tôi đã được thỏa mãn. Anh ta về báo lại rằng Ông de Valmont, khi thấy ở Làng... có một gia đình bất hạnh đang bị lấy mất của nả vì không có tiền trả thuế, đã không chỉ mau mắn trả món nợ cho những con người nghèo khó kia, mà thậm chí còn cho họ một khoản tiền khá lớn. Anh Gia Nhân của tôi đã có mặt chứng kiến hành động đức hạnh ấy; và thêm vào đó anh ta còn kể rằng những người nông dân, nói chuyện với nhau và với anh ta, bảo rằng một Anh Hầu mà sau khi họ miêu tả thì anh Gia Nhân của tôi nghĩ rằng đó là Anh Hầu của Ông de Valmont, hôm qua đã đến tìm hiểu xem ở Làng có những ai cần giúp đỡ. Nếu quả đúng là như vậy, đây thậm chí còn không chỉ là một sự cảm thông thoáng qua, chỉ do hoàn cảnh mà nảy sinh: đó là dự định làm việc thiện rất bền bỉ; là lòng mong mỏi được tốt lành; đó là đạo hạnh đẹp nhất nơi những tâm hồn cao quý nhất: nhưng, dù cho là tình cờ hay dự định dài lâu, thì đó vẫn cứ là một hành động trung thực và đáng khen, và chỉ cần nghe thuật lại tôi đã muốn òa lên khóc vì cảm động rồi. Tôi sẽ nói thêm nữa, và vẫn vì lẽ công bằng thôi, rằng lúc tôi hỏi ông ấy về hành động đó, thì ông ấy đã không chịu nói gì, thoạt đầu ông ấy còn chối phắt, và có vẻ chỉ coi chuyện đó thật ít giá trị, chỉ vì tiện tay mà làm thôi, đến nỗi sự khiêm nhường của ông ấy đã làm tăng gấp đôi phẩm cách câu chuyện.

Giờ thì, xin hãy nói cho tôi, thưa bạn tôn kính, liệu có thật Ông de Valmont là một kẻ phong tình không thể hồi tâm chuyển ý hay chăng? Nếu ông ấy chỉ là như thế rồi thì hành xử như vậy, liệu ông ấy sẽ còn lại gì đối với những người thuần hậu? Gì cơ! lại có chuyện kẻ độc ác cùng chung với người tốt lành cái sở thích từ thiện thiêng liêng nữa ư? Có chuyện Chúa cho phép một gia đình đức hạnh nhận từ tay một kẻ xấu xa sự giúp đỡ mà họ cho rằng chính là ân huệ của Cõi Trên được chăng? và liệu Người có thể nào vui lòng khi nghe từ những miệng người thanh sạch lời xin ân phước cho một kẻ đồi bại được chăng? Không. Điều tôi thích nghĩ hơn là những lầm lỗi, mặc dù kéo dài, không phải vĩnh viễn; và tôi không thể nghĩ đến chuyện người từ tâm lại trở nên kẻ thù của đạo hạnh. Có lẽ Ông de Valmont chỉ là một nạn nhân nữa từ mối nguy hiểm của các quan hệ mà thôi. Tôi xin dừng lại ở cái ý nghĩ khiến tôi khoan khoái này. Nếu một mặt nó có thể dùng để biện minh cho ông ấy trong tâm trí bà, thì mặt khác nó càng lúc càng khiến tôi thêm trân quý tình bạn dịu dàng đã kết hợp hai chúng ta với nhau suốt đời.

Rất hân hạnh.

T. B. - Bà de Rosemonde và tôi lát nữa cũng sẽ gặp cái gia đình trung hậu và bất hạnh ấy, và đóng góp muộn màng vào sự giúp đỡ của Ông de Valmont. Chúng tôi sẽ dẫn ông ấy cùng đi. Ít nhất chúng tôi cũng sẽ cho những người ấy cơ hội sung sướng gặp lại ân nhân của họ; tôi tin rằng đó là tất tật những gì ông ấy chịu để cho chúng tôi làm.

Từ… 20 tháng Tám 17**