một màu

(khi Romain Gary vừa sang trang mới - đúng theo nghĩa đen - cần quay trở lại luôn, dẫu đó có thể vừa là một chốn huyền hoặc lại vừa không khác gì một bãi mìn: một "paradis terrestre" với toàn bộ những gì mà cụm từ ấy có thể ngụ ý, hệt như trong La Tête coupable của đương sự, cuốn tiểu thuyết về Tahiti, trong đó Paul Gauguin - "Paul Coquin" - nhiều lần được nhắc đến)

(tiếp tục "một quyển nhỏ", "vẽ" và "Jacket Trắng")

Như điều đã nói trong đường link đầu tiên,

những "Người Pháp tự do", đội quân (nhỏ xíu) chiến đấu ở bên Anh là cộng đồng người duy nhất mà Romain Gary cảm thấy mình thuộc về, cho nên rất nhiều thứ từ trong đó sẽ còn đi cùng Romain Gary suốt cuộc đời. Chẳng hạn, những nhan đề sách: La Nuit sera calme, đó là câu nói của một nhân vật của France libre: cứ mỗi lần một máy bay hoặc một đội máy bay chuẩn bị lên đường là nhân vật ấy lại nhìn ra ngoài trời và nói câu đó. Hoặc Les Couleurs du jours: mỗi ngày sẽ có một màu. Tức là, một máy bay chiến đấu, nếu nhìn thấy bất kỳ máy bay nào khác, đều phải bắn ra một quả tên lửa màu, màu ấy được quy định trong ngày. Nếu máy bay kia không trả lời bằng cùng màu ấy, thì dẫu nó mang phiên hiệu của bên mình hoặc của đồng minh, bất kể thế nào, cũng phải bắn hạ nó ngay lập tức.

Trên bình diện của các nhân vật cũng vậy: rất nhiều có liên quan đến các phi công lái máy bay chiến đấu trong chiến tranh, nhất là Jacques Rainier, xuất hiện nhiều lần chứ không chỉ trong Les Couleurs du jour.

Quay trở lại với La Tête coupable - trong La Nuit sera calme, cứ nhắc đến cuốn sách ấy (và là nhiều lần), thế nào Romain Gary cũng nhất định gọi nó là La Fête coupable -: đây cũng là một tiểu thuyết rất sặc sỡ; điều này không thể khác, vì đó là thế giới của người maori, của các tiki, với Paul Gauguin (và cả Van Gogh, thấp thoáng) ở hậu cảnh.

Genghis Cohn cũng trở lại: một trong những nhân vật đi từ tiểu thuyết này sang tiểu thuyết khác của Romain Gary.

Nhưng nhất là sự quay lại của le baron: đây mới thực sự là nhân vật xuyên suốt (trong các tiểu thuyết RG đã có tiếng Việt, cho đến lúc này, chưa cuốn nào có nhân vật "ngài nam tước" quái đản ấy). Cái nhân vật gentleman, dandy chính hiệu, trong áo prince-de-galles lúc nào cũng tuyệt đối chỉn chu, ám ảnh Romain Gary, mà Romain Gary không thể gạt đi được. Monsieur le baron xuất hiện lần đầu tiên trong Les Couleurs du jour, có trong La Tête coupable và nhiều tiểu thuyết khác, trong đó có Vĩnh biệt Gary Cooper. Ngài nam tước, đó là một màu của văn chương Romain Gary: màu kiên định, vững chắc, màu recurrent.