Nhất Linh, 1961

"Trình độ độc giả cao thì nền văn hóa cũng cao. Độc giả sáng suốt, có quan niệm đúng về nghệ thuật sẽ giúp đỡ rất nhiều cho những tài năng chân chính, và sẽ có thêm nhiều thú thanh cao mà trước kia không được hưởng vì không biết đến."

[...]

"Dân nước mình cũng như dân Nhật đều là những dân tộc có tâm hồn nghệ sĩ. Vậy những ai ít học không nên vì lý do ấy mà bỏ cái thú thanh tao đọc sách như trên kia tôi đã nói và các bạn nghèo - tức là số đông - sẽ là những độc giả thúc đẩy mạnh nhất nền văn hóa nước nhà. Trừ một vài truyện về triết lý ra, các bạn nếu có cơ hội đọc những sách hay của thế giới thí dụ như Chiến Tranh Hòa Bình của Tolstoï, Đỉnh gió Hú của Emily Brontë, Cuốn theo chiều gió của Margaret Michell [sic], các bạn sẽ thấy không có gì khó hiểu cả, những truyện đó rất gần các bạn mà nếu chịu khó đọc lại lần thứ hai các bạn sẽ thấy hay hơn lần trước, các bạn sẽ được hưởng những cái thú thanh tao, có thể tự hào mình là những người văn minh hơn các tay triệu phú ở nhà lầu, đi xe hơi nhưng tâm hồn nghèo nàn, có rất nhiều phương tiện đọc sách mà lại chỉ đi tìm những thú vui vật chất rất tầm thường."

[...]

"Sự thích của độc giả lại còn tùy theo tuổi tác. Lúc còn nhỏ tôi đã đọc cuốn Vô gia-đình một cách mê say, đến nay đọc lại tôi thấy cuốn đó là một cuốn rất tầm thường. Phần đông phải hai mươi tuổi trở lên mới đọc được đủ các loại sách. Đối với những cuốn tả những cảnh u uẩn khuất khúc cần phải nhiều tuổi hơn, sống nhiều mới hiểu đầy đủ được cái hay."

[...]

"Không phải ở các nhà văn mà chính là ở sự đòi hỏi của đa số dân chúng nên ở các nước Âu Mỹ và Nhật Bản mới có một lâu đài đồ sộ về văn-hóa vượt xa nước mình một bực.

Kể riêng về mặt văn-hóa, nước mình có một số nhà văn có thể sánh ngang với các nhà văn nước khác nhưng trình độ độc giả lại thấp kém; các nhà văn Việt-Nam không thể sống nổi được nếu cứ cố viết có nghệ thuật cao. Vì sinh kế họ sẽ phải viết theo thị hiếu của độc giả mới có người coi và sách mới bán được."

(trích từ Viết và đọc tiểu thuyết, Đời Nay, 1961; cuốn sách này được viết từ 1952 đến 1960, là một trong ba tác phẩm quan trọng nhất của Nhất Linh sau 1945, bên cạnh Giòng sông Thanh Thủy và Xóm Cầu Mới)