Trưng bày sách (10): Trương Tửu

Đến giờ, ta đã có gần như đầy đủ những trước tác chính của Trương Tửu Nguyễn Bách Khoa:

Nhà phê bình lớn, nhà phê bình vô cùng độc đáo, cũng là nhà phê bình vứt bỏ phê bình.

(quyển bên trái do Trịnh Bá Đĩnh và Nguyễn Hữu Sơn thực hiện, hai quyển còn lại do Nguyễn Hữu Sơn thực hiện)

Trong quyển bên phải mới ra (2013; hai quyển trước lần lượt ra vào 2007 và 2009) có một số tác phẩm hiện nay rất khó tìm, như Tương lai văn nghệ Việt Nam, Chỉnh huấn là gì? hay Văn hóa nô dịch của đế quốc Mĩ và phe lũ.

Về Kiều thì khó nói, nhưng với tôi chưa một nhà phê bình nào tự nhận mình là "mác-xít" viết được về Nguyễn Công Trứ như Trương Tửu từng viết.

Trước đây chừng chục năm, Trương Tửu đã bắt đầu "quay trở lại" dưới dạng những cuốn sách như thế này:

Tiến trình sách vở của Trương Tửu có thể hình dung một cách đơn giản như sau:

- Thời kỳ tiền Hàn Thuyên, ví dụ:

(ấn hành đầu năm 1940 ở nhà Văn Thanh; ở quyển giữa trong ba tuyển tập ảnh trên cùng có gần như đầy đủ các tiểu thuyết của Trương Tửu)

Năm 1940 nhà xuất bản Hàn Thuyên được thành lập, với Trương Tửu là một yếu nhân. Hàn Thuyên và "Văn Mới" là nơi in tác phẩm của các nhân vật sau này sẽ bị gọi chung (một cách sai lầm) là "trốt kít".

Sau 1945, sách của Trương Tửu được tái bản hoặc ở Hà Nội hoặc ở Sài Gòn, Hà Nội thì ví dụ:

Sài Gòn thì ví dụ:

1954 chỉ còn cách thời điểm Trương Tửu từ bỏ văn chương không nhiều thời gian. Đáng kể trong quãng thời gian ấy là các bài trên Giai phẩm và bài trong cuốn sách này (thiếu vắng đáng tiếc nhất của mấy bộ tuyển tập, theo tôi):

(NXB Minh Đức, 1956)

Trương Tửu, với những bài viết trên Giai phẩm, nhanh chóng trở thành một con dê tế thần trong cuộc thanh trừng Nhân văn-Giai phẩm. Ông trở thành đối tượng cho cả một cuốn sách:

Điều hay của Tuyển tập nghiên cứu văn hóa mới in lần này là công bố bức thư ngỏ mà Trương Tửu viết để đáp trả cuốn sách trên đây, ngay vào thời điểm ấy.