Các câu chuyện

"Phong cảnh là một bản thảo viết tay nhưng câu hay nhất đã bị cắt đi mất."

(Fernando Pessoa)

"Chúng ta là những câu chuyện đang kể những câu chuyện - tức là hư vô."

(Ricardo Reis)

(chưa biết là sẽ viết gì lắm)

William Wordsworth: "The Tales that charm away the wakeful night/In Araby, Romances, Legends, penn'd/For solace, by the light of monkish Lamps;/Fictions for Ladies, of their Loves, devis'd/By youthful Squires; adventures endless, spun/By the dismantled Warrior in old age,/Out of the bowels of those very thoughts/In which his youth did first extravagate,/These spread like day, and something in the shape/Of these, will live till man shall be no more."

Trên đầu chúng ta, phía trên cao ấy, không chỉ lơ lửng các đám mây, mà còn lơ lửng những câu chuyện. Chắc chính vì vậy mà chúng ta chỉ thực sự thích câu chuyện nào lửng lơ.

Mỗi người có một câu chuyện, và do đó, có vô số câu chuyện, nhiều không thể tả nổi, không thể kiểm kê? có thể là như thế; nhưng không, chắc phải là: có rất ít câu chuyện, thậm chí vô cùng ít, và rất hiếm con người có câu chuyện.

Các nhà văn hay có kinh nghiệm rùng rợn là gặp một ai đó, được người ấy tâm sự (trời ơi, tâm sự) và cuối cùng thế nào cũng bảo, đời tôi còn hay hơn tiểu thuyết. Tất nhiên, trong câu nói ấy hàm chứa (lấp ló - và cũng chẳng mấy kín đáo) ham muốn câu chuyện cuộc đời mình được viết thành tác phẩm (trời ơi, tác phẩm). Nhưng mấy ai có câu chuyện riêng đâu.

Những câu chuyện thì giống các old soul, trở đi trở lại nơi này, vì câu chuyện thì bắt nguồn từ một nostalgia, một nỗi khó dứt khỏi. Có rất ít câu chuyện, thậm chí chỉ có một câu chuyện, cùng các biến thể của nó.

Giờ là lúc có thể quay trở lại với Heinrich von Kleist, cụ thể là vở kịch của Kleist, Amphitryon.

Kleist viết lại vở kịch của Molière, đó là câu chuyện Zeus (Jupiter - từ thời La Mã trở đi thì là Jupiter) biến thành giống như một ông chồng (Amphitryon) để ngủ với người vợ: một câu chuyện rất nổi tiếng và thuộc loại hay thấy hơn cả trong địa hạt Zeus. Jupiter thậm chí còn biến thành bò, etc. - điều đó thì ai cũng biết.

Nhưng Molière, đến lượt mình, cũng viết lại Amphitryon từ một nhân vật La Mã, Plaute (Plautus). Đến cả nhân vật người hầu của Amphitryon (Sosie) cũng đã có ở Plaute - nhưng Molière vẫn có sáng tạo riêng, người vợ của Sosie. Người hầu của Zeus thì chính là Hermès (Mercure).

Như vậy là chỉ một câu chuyện đã quay đi quay lại, và có (ít nhất) ba thời điểm rất lớn, ba thời điểm ấy mang tên Plaute-Molière-Kleist.

(tiếp tục Một phố, "Những lá đã vàng" và "Sinh nhật")