Người Pháp ưa văn chương dài dòng và trước tác đồ sộ tìm được chính xác đối nghịch của mình ở Borges. Càng đối nghịch thì càng thu hút nhau, nên một mặt thì Borges (ít nhất thuở đầu đời) nhận tác động trực tiếp từ nước Pháp, mặt kia thì Borges nhanh chóng tác động vô cùng mạnh mẽ lên văn chương Pháp, từ rất sớm.
Câu chuyện Borges ở Pháp không hoàn toàn như nhiều người vẫn nghĩ: tất nhiên Roger Caillois đóng vai trò rất lớn và Borges rất nổi tiếng ở Pháp từ đầu thập kỷ 50, khi tủ sách "La Croix du Sud" do Roger Caillois phụ trách ở Gallimard giai đoạn đầu đã đưa tập Ficciones đến với độc giả Pháp.
Nhưng ngay năm 1925, Valery Larbaud của tờ NRF đã ca ngợi Borges là tiếng nói phê bình văn học độc đáo nhất từ Mỹ Latinh. Đó là giai đoạn của Inquisiciones.
Borges lấy được nhiều chất liệu, cảm hứng và sự "động viên" từ một số nhà văn Anh-Mỹ, nhất là Wells, Chesterton hay Donne, nhưng Paul Valéry lại đặc biệt quan trọng với Borges, bởi gần gũi qua hình ảnh "mê cung": viết về Valéry trong bài "Valéry như biểu tượng", so sánh Valéry và Whitman, trước khi gọi Valéry là "biểu tượng của châu Âu và buổi chiều hôm ý nhị của nó" (còn Whitman là biểu tượng cho buổi sáng sớm của nước Mỹ), Borges viết rằng "Valéry là hiện thân rực rỡ cho các mê cung của trí óc".
Tập Labyrinths (Mê cung), một tuyển tập quan trọng của Borges trong thế giới nói tiếng Anh, rất kỳ quặc, lại lấy lời tựa là một bài viết của André Maurois, một nhà văn có tinh thần rất xa với Borges.
Bài của Maurois rất thú vị: Maurois nói Vụ án của Kafka hoàn toàn có thể là tác phẩm của Borges; nhưng nếu vậy thì sẽ là một Vụ án chỉ dài chừng chục trang; với Maurois, "tiền thân" (precursor) của Borges chính là Kafka (ở đây Maurois, tất nhiên, đang bàn đến khái niệm nổi tiếng của Borges: every writer creates his own precursors").
Nhắc đến André Maurois rồi, ta chuẩn bị đề cập một người Pháp khác nữa, người này thì thực sự rất dễ hiểu khi gần gũi với Borges :p
Sau Borges, có một nhà văn cũng đặt "mê cung" vào trung tâm suy tư và tác phẩm của mình: Italo Calvino.
Borges: Avelino Arredondo và Sách Cát
No comments:
Post a Comment