Hiếm nhà văn nào phức tạp - và do đó, khó nắm bắt - như Joris-Karl Huysmans. Có thể nói là hai hướng trong bình luận Huysmans vẫn chưa bên nào thực sự thắng thế được: có nhiều Huysmans hay vẫn chỉ một Huysmans, từ đầu đến cuối? Điều này hơi tương tự lúc được hỏi về Auguste Comte, Alain hỏi lại ngay: "Nhưng Auguste Comte nào?"
Về Huysmans, xem ởkia. Và cũng xem ởkia (Huysmans công chức Bộ Nội vụ).
Dẫu thế nào, từ des Esseintes trong À rebours (xem trong đường link thứ nhất) cho đến Durtal của En route (tức là "on the road") đã có rất nhiều thay đổi.
Các ấn bản En route gần đây hay có thêm bảng tra từ, nếu không độc giả ngày nay có nhiều cơ may không hiểu rất nhiều điều:
Một nhà văn thuộc thời kỳ sau so với Huysmans: Georges Bernanos; đây là Bernanos trong tiếng Việt (không phải Sous le soleil de satan):
Trong cuốn sách của Huysmans nhắc không ít đến một bà xơ, soeur Emmerich, nên tôi nhớ tới một nhà văn từng rất quan tâm đến xơ Emmerich, Clemens Brentano; C. Brentano trong tiếng Việt:
(có ai biết ngoài đây ra trong tiếng Việt Clemens Brentano còn có gì khác nữa không? tất nhiên đây không phải Franz Brentano ông thầy của Husserl, Meinong hay Rudolf Steiner; Brentano kia thì tôi từng nhắc đến, ở đâu thì quên mất rồi)
Quay trở lại với Huysmans và Durtal, nhân vật của Huysmans; La Cathédrale:
(nghìn thứ 66)
(nộp lưu chiểu - nạp bản - vào Bộ Nội vụ tức chính là nơi Huysmans làm công chức, năm 1908)
(quyển mà tôi có là ấn bản 1932)
En route như ở trên là ấn bản về sau này, còn La Cathédrale thuộc vào những ấn bản đầu - ít nhất thì như ta có thể hình dung, về mặt hình thức, so với hồi Huysmans cho in nó.
En route ("on the road") và La Cathédrale là hai quyển ở giữa (thứ hai và thứ ba) - và là phần chính yếu - làm nên một tétra, tức là một bộ tứ tiểu thuyết. Đầu tiên, Huysmans viết Là-bas là cuốn tiểu thuyết đầu tiên có nhân vật trung tâm là Durtal. Mấy năm sau, Huysmans định viết tiếp một tiểu thuyết khác vẫn có Durtal, nhưng lúc đầu En route được hình dung là Là-haut (như vậy "là-bas" và "là-haut" đi thành một cặp rất rõ). Sẽ còn thêm một quyển cuối cùng khép lại cycle này: L'Oblat. Trong nhà tu Thiên chúa giáo, "oblat" là một dạng nhân vật đặc biệt. Trong nhà tu, có một số nhân vật không hoàn toàn là thầy tu, những "frère lai" (lay-man) hay các convers/converse thường làm công việc tạp dịch nhưng có thể tham gia đời sống tu tập; ngoài ra còn có các "novice" là những người bắt đầu con đường trở thành thầy tu: thường thì những người này dễ thấy vì trẻ tuổi và đầu trọc lốc (vừa qua lễ thế phát).
"Là-bas" và "Là-haut" còn là vì mọi điều xoay ngược hẳn lại từ cuốn tiểu thuyết này sang cuốn tiểu thuyết kia: trong Là-bas, Durtal rơi vào "satanisme" còn đến cuốn tiếp theo, Durtal lại vào nhà tu kín. En route gồm hai phần, tương đối bằng nhau (10 chương và 9 chương), phần đầu Durtal ở Paris và dùng dằng không biết có nên đi couvent hay không. Phần hai kể câu chuyện Durtal ở nhà tu kín: Notre-Dame de l'Atre, một nơi không xa Paris lắm, dòng tu của các "trappiste", các "cistercien" - tức là, truyền thống của saint Benoît hay saint Bernard.
Trong câu chuyện cuộc đời của Huysmans, đặc biệt ở những bước ngoặt liên quan tới conversion, lòng tin, tôn giáo, cuộc sống thầy tu etc. có vị trí của một nhân vật: Mugnier. Đây là một ông "trưởng tu", một abbé (abbot). Mugnier cũng đóng vai trò không nhỏ trong cuộc sống (tinh thần) của không ít văn nhân, trí thức Pháp suốt một thời, chứ không chỉ Huysmans.
(còn nữa)
Trong lúc đọc Kierkegaard (7) tự do
Trong lúc đọc Kierkegaard (6) Đầu và cuối
Trong lúc đọc Kierkegaard (5) Ultimatum
Trong lúc đọc Kierkegaard (4)
Trong lúc đọc Kierkegaard (3) về Andersen
Trong lúc đọc Kierkegaard (2) Diapsalmata
Trong lúc đọc Kierkegaard (1)
Trong lúc đọc Valéry (4)
Trong lúc đọc Valéry (3)
Trong lúc đọc Valéry (2) Teste
Trong lúc đọc Valéry (1)
Trong lúc đọc Goncourt (1)
Trong lúc đọc Sainte-Beuve (2)
Trong lúc đọc Saint-Beuve (1)
Trong lúc đọc Hermann Broch (2)
Trong lúc đọc Hermann Broch (1)
Trong lúc đọc Lévy-Bruhl (1)
Trong lúc đọc Lukács (5) Lukács và Bakhtin
Trong lúc đọc Lukács (4) Balzac (Lukács đọc Hết ảo tưởng)
Trong lúc đọc Lukács (3) văn chương Đức
Trong lúc đọc Lukács (2)
Trong lúc đọc Lukács (1)
No comments:
Post a Comment