lại đệ

(tiếp tục "vẫn bẫy", "thời chúng ta (7) thái độ" và "Về biểu đạt")

Ta đã nói đến khát vọng đệ, tức là ham muốn có đệ. Hiển nhiên, đây là một dục vọng không hề nhỏ. Nhưng cần phải nhìn cả vào phía đối diện: để có điều đó, nhất thiết phải có chiều ngược lại - tức là, rất ngắn gọn, sự muốn được làm đệ.

Cả điều này cũng lớn đến khó lường.

Mối quan hệ thầy-trò có thể là (một trong những) mối quan hệ đẹp nhất trong cuộc sống xã hội của con người, nhưng (hoặc nói đúng hơn, chính vì thế) rất dễ trở nên đặc biệt tệ hại.

Và chuyện ấy có thể ăn rất sâu, kéo đặc biệt dài. Một nhân vật, từng có lần gửi email đi khắp nơi thông báo, mời mọc, tổ chức ăn mừng mấy chục năm làm thơ (kinda), tức là như thể có địa vị rất lớn trong thơ ca nước nhà, nhưng té ra cuối cùng vẫn giữ tư cách đệ. Một lần tôi bỗng nhận được cú điện thoại từ một người lâu rồi không gặp. Người đó được nhà thơ lớn nhờ nói với tôi để dàn xếp một chuyện nhỏ như mắt muỗi.

Sau lần ấy thì cả ông đệ lẫn ông anh, tôi đều không muốn nghe nói đến nữa. Nhưng đúng là, có không ít toan tính chế tạo đệ, kể cả nuôi ăn nuôi ở (cứ như môn khách, như là Mạnh Thường Quân hay Mécène bỗng sống lại, chưa đi hết kiếp luân hồi), nâng đỡ dìu dắt etc. Những cảnh tượng đó cũng đáng buồn nôn như sự luồn cúi, lách bên này né bên kia.

Chẳng ai chịu nổi sự một mình.