Nhị Linh: Các típ

Jul 24, 2023

Các típ

(đây là để tiếp tục câu chuyện ấy: ở đó còn chưa đề cập một điều, chính là khía cạnh của "các típ"; cũng tiếp tục "Vài bài"; đây là kỳ mới của chuỗi đã khởi động trở lại)

Típ thứ nhất, nhân vật có tên (ngoài Italo Calvino) trên bìa sách là đại diện.

Trước tiên, cần trở lại với một cuốn sách khác của Calvino, cùng người dịch, đã nói từ trước. Trong cuốn sách ấy, Calvino kể câu chuyện về các số phận cắt nhau, tức là ẩn dụ cho gặp nhau. Thế nhưng, "giao thoa" - được dùng cho nhan đề tiếng Việt - không nói cùng điều đó. Giao thoa là một chuyện khác (và nó cũng nhắc chúng ta nhớ đến một thứ rất gớm ghiếc, một môn học, một khái niệm hay đúng hơn, một pseudo-khái niệm thịnh hành trước đây, "giao thoa văn hóa"). Từ một ý giản dị của Calvino, vậy là chúng ta, vì một từ, đi lạc hẳn sang một chỗ khác.

Đấy là hiệu ứng của sự dùng từ cầu kỳ. Những từ cầu kỳ rất hay lệch lạc.

Thêm một ví dụ, cũng là sản phẩm của nơi in hai quyển Calvino vừa rồi: Vành đai sao Thổ của Sebald.

Ý chung là có một cái gì đó tròn tròn, ở xung quanh một hành tinh. Rất dễ hình dung. Giờ, "vành đai sao Thổ" nói lên điều gì? "vành đai" nói lên điều gì? một khi đã "đai" thì tức là nhất thiết phải có một thứ: phải có tiếp xúc. Cái đai lưng, nó tiếp xúc vào bụng người mang nó. Hoặc nhất là, hình ảnh dây đai trên các kiện hàng: tiếp xúc của nó còn lên đến mức của thít vào, dây đai lấn hẳn vào bề mặt của cái mà nó buộc lấy. Thế nhưng, không có gì là như vậy, ở "Die Ringe des Saturn", "The Rings of Saturn" hay "Les Anneaux de Saturne".

Ở đây: một từ thêm vào có thể phá hoại tổng thể của cả cụm.

Sách mới, n + 1

Sách mới lần thứ n

Sách mới được được